Διερεύνηση υγειονομικών ανισοτήτων στους παιδικούς εμβολιασμούς της μειονότητας των Ρομά στην Ελλάδα της κρίσης.

Abstract

Εισαγωγή: Η ύπαρξη ανισοτήτων στην υγεία και ειδικότερα στους παιδικούς εμβολιασμούς αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες όλων των χωρών, σύμφωνα με τα ευρήματα της διεθνούς βιβλιογραφίας. Ο εντοπισμός και η διερεύνηση των ανισοτήτων αποτελεί εφαλτήριο για τον καθορισμό πολιτικών υγείας, αποσκοπώντας στην αντιμετώπιση και συρρίκνωση των ανισοτήτων αυτών. Οι Ρομά διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα έρχονται αντιμέτωποι με οξείες κοινωνικές ανισότητες. Η ανίχνευση όμως των ανισοτήτων στους παιδικούς εμβολιασμούς των Ρομά αποτελεί ζήτημα το οποίο δεν έχει διερευνηθεί διεξοδικά, μέσω μελετών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την παρούσα μελέτη οι Ρομά βιώνουν ποικιλόμορφες, αλλά και εντονότερες ανισότητες, με αντίκτυπο τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμών των παιδιών τους σε σύγκριση με αυτά των Ελληνόπουλων. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των υγειονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων που βιώνουν οι Ρομά ως προς την παιδική ανοσοποίηση, καθώς και η εκτίμηση των ποσοστών εμβολιασμών, τους οποίους υποδεικνύει το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, μεταξύ Ελληνόπουλων και Ελληνόπουλων Ρομά, στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοδυτικής Ελλάδας. Μεθοδολογία: Διενεργήθηκε συγχρονική έρευνα (cross-sectional study) απλής τυχαίας δειγματοληψίας σωρού-διαστρωμάτωσης σε δημόσιες Υγειονομικές Μονάδες, αλλά και σε ιατρεία ιδιωτών παιδιάτρων της ευρύτερης περιοχής της Πάτρας. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν Ελληνόπουλα και Ελληνόπουλα Ρομά και των δύο φύλων, ηλικίας 2-14 ετών. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου ερωτηματολογίου στην Ελληνική γλώσσα με σκοπό τη διερεύνηση των παραγόντων που συντείνουν στην ύπαρξη ανισοτήτων στους εμβολιασμούς των Ρομά. Συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκε το «Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού» ώστε να συλλεχθούν στοιχεία σε σχέση με την εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών, αλλά και ως μέσο για την επιβεβαίωση των απαντήσεων που έδωσαν οι γονείς στα ερωτηματολόγια. Αποτελέσματα: Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 204 παιδιά, εκ των οποίων τα 97 (47,5%) ήταν Ελληνόπουλα Ρομά. Αγόρια ήταν το 54,2% των Ελληνόπουλων και το 63,9% των Ρομά. Ανευρέθηκαν δυσμενέστερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά και ενημέρωσης των Ρομά σχετικά με τη διενέργεια των εμβολιασμών, συγκριτικά με τους Έλληνες. Ο βαθμός ικανοποίησης από τη συμπεριφορά του προσωπικού των ιατρείων εμβολιασμού ήταν μεγαλύτερος στους Έλληνες (p<0,001). Οι Έλληνες είχαν σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά, ασφάλιση υγείας και ατομικό βιβλιάριο υγείας, όπως και συχνότερη επισκεψιμότητα στον παιδίατρο σε σύγκριση με τους Ρομά (p<0,001). Οι Έλληνες Ρομά εξέφρασαν σε σημαντικά υψηλότερο βαθμό απόψεις όπως: η γενικότερη οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα έχει διαδραματίσει ρόλο στο να μην κάνουν ή να καθυστερήσουν κάποια εμβόλια στα παιδιά τους και πως δεν είναι εύκολη η πρόσβαση τους στα ιατρεία εμβολιασμών (p<0,001). Τα επίπεδα ανοσοποίησης του μειονοτικού πληθυσμού βρέθηκαν συγκριτικά πολύ χαμηλότερα από αυτά των Ελληνόπουλων για όλα τα εμβόλια που συστήνει το ΕΠΕ. Υπήρξαν πολύ μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των δύο πληθυσμών για τα εμβόλια του αιμόφιλου της ινφλουέντζας, της ανεμοβλογιάς, του MMR, του BCG, της πολιομυελίτιδας, της ηπατίτιδας Α, όπου οι διαφορές εκκινούσαν από το 20% και σχεδόν κατέληγαν στο 70%. Χαρακτηριστικό εύρημα αποτελεί το γεγονός πως δεν ανευρεθεί κανένα παιδί Ρομά εμβολιασμένο ενάντια στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Συμπεράσματα: Οι Ρομά βιώνουν ανισότητες, ως προς τις συνθήκες διαβίωσης, της εκπαίδευσης, αλλά και της εν γένει ενημέρωσης τους σχετικά με τους εμβολιασμούς, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό, ενώ σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται να μην είναι ικανοποιημένοι από τη συμπεριφορά του προσωπικού των ιατρείων εμβολιασμού. Παρά την ύπαρξη μέτρων, όπως της δωρεάν παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους ανασφάλιστους και στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες από τις δημόσιες υγειονομικές δομές, η πληθυσμιακή τους ομάδα φαίνεται να βιώνει εντονότερα την οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα. Άμεση συνέπεια όλων αυτών των συνθηκών είναι τα χαμηλότερα επίπεδα ανοσοποίησης των παιδιών τους σε σχέση με τα Ελληνόπουλα. Η υιοθέτηση πολιτικών υγείας ανθρωποκεντρικού ύφους και οι προσπάθειες αφομοίωσης τους από την υπόλοιπη κοινωνία πρέπει να αποτελέσουν πυλώνα των προσπαθειών για την πάταξη των ανισοτήτων.