Αποτελεσματική ηγεσία στην προσχολική εκπαίδευση: Μελετώντας την ακτίνα δράσης ηγεσίας σε σχέση με την αυτο-αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών
Abstract
Η αποτελεσματική ηγεσία στην προσχολική εκπαίδευση αποτελεί το κύριο σημείο διερεύνησης της παρούσας μελέτης. Η ενασχόληση με το θέμα προκύπτει αφενός, ως ανάγκη διερεύνησης των ηγετικών πρακτικών που χρησιμοποιούν οι προϊσταμένες στην προσχολική εκπαίδευση και αφετέρου ως εξέταση των επιδράσεων που ασκούν οι πρακτικές αυτές στην αυτό- αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών. Η ηγεσία εδώ προσεγγίζεται σφαιρικά μέσα από την Ακτίνα Δράσης Ηγεσίας των προϊσταμένων, η οποία αποτελείται από πέντε στυλ ηγεσίας (Παιδαγωγικό, Συμμετοχικό, στυλ Ανάπτυξης Προσωπικού, Επιχειρηματικό, Δομικό), σύμφωνα με το Ολιστικό Μοντέλο Ηγεσίας των Pashiardis και Brauckmann (2008).
Μέσα λοιπόν σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο διατυπώθηκε ο σκοπός της παρούσας έρευνας, ο οποίος είναι η διερεύνηση της σχέσης της ακτίνας δράσης ηγεσίας των προϊσταμένων με την αυτό-αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας. Για το σκοπό αυτό διενεργήθηκε ποσοτική έρευνα τύπου επισκόπησης μέσω ερωτηματολογίων, στην οποία πήραν μέρος 93 νηπιαγωγοί από δημόσια σχολεία στην περιφέρεια του δήμου Αθηναίων.
Σημαντικά ευρήματα της παρούσας έρευνας είναι τα ακόλουθα: Πρώτον, οι προϊσταμένες σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς της έρευνας, χρησιμοποιούν σε αρκετά μεγάλο βαθμό ηγετικές πρακτικές και από τα πέντε στυλ ηγεσίας, με κυρίαρχο το Συμμετοχικό και το Δομικό στυλ ηγεσίας. Ταυτόχρονα φάνηκε να απουσιάζουν από το ρεπερτόριο τους, σημαντικές ηγετικές πρακτικές από το Παιδαγωγικό, Επιχειρηματικό και από το στυλ Ανάπτυξης Προσωπικού. Δεύτερον, αναδείχθηκε η θετική σχέση μεταξύ των ηγετικών στυλ και της αυτό-αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών, με το Παιδαγωγικό στυλ ηγεσίας να αποτελεί σημαντικό προβλεπτικό παράγοντα της αυτό-αποτελεσματικότητάς τους. Τρίτον, οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι δυσκολεύονται περισσότερο με ζητήματα αυτό-αποτελεσματικότητας στη διαχείριση της τάξης, ενώ ο παράγοντας διδακτική εμπειρία φάνηκε να ασκεί επίδραση στην αυτό-αποτελεσματικότητα τους.
Η συζήτηση και η ερμηνεία των παραπάνω αποτελεσμάτων οδηγεί αφενός στην ανάγκη αναθεώρησης του ρόλου της προϊσταμένης και αφετέρου στην επαγγελματική ενδυνάμωση της, η οποία θα της επιτρέψει να χρησιμοποιήσει στο ρεπερτόριό της και άλλες ηγετικές πρακτικές, όπως δημιουργία και μετάδοση οράματος, ανάληψη ρίσκου, επίβλεψη επιπέδων διδασκαλίας, δημιουργία αποτελεσματικής κοινότητας μάθησης και στήριξη των νεοδιόριστων εκπαιδευτικών, πρακτικές οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε ενίσχυση της αυτό-αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών. Συμπερασματικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η έρευνα αυτή αποκτάει ιδιαίτερη σημασία, αφού για πρώτη φορά διερευνώνται με ένα ολιστικό τρόπο τα ηγετικά χαρακτηριστικά των προϊσταμένων στην αντίστοιχη βαθμίδα, ανοίγοντας νέους δρόμους για μια αποτελεσματική ηγεσία στην προσχολική εκπαίδευση.