Το εγχείρημα του ΕΟΠΥΥ: Big Bang μεταρρύθμιση ή στρατηγικός ελιγμός στην παροχή υπηρεσιών υγείας και η πρόκληση της ενδυνάμωσης του

Η οικονομική κρίση αποτελεί κρίσιμη συγκυρία που ευνοεί τις αλλαγές των δημόσιων
πολιτικών, γιατί αναδεικνύει ακόμη πιο έντονα τις προ υπάρχουσες αναποτελεσματικότητές
τους. Στην Ελλάδα οι μεταρρυθμίσεις στον υγειονομικό τομέα υπήρξαν σημείο πολιτικής
αναφοράς για δεκαετίες, χωρίς όμως να οδηγήσουν και την περίοδο προ κρίσης σε ένα δίκαιο
και αποτελεσματικό σύστημα υγείας. Πολλές φορές δε προτάθηκαν μεταρρυθμιστικές
πολιτικές από ποικίλες πλευρές, αλλά συνάντησαν αρκετά εμπόδια και τις περισσότερες
φορές, ακόμη και αν νομοθετούνταν, έμεναν ανεφάρμοστες.
Στην εργασία αυτή γίνεται προσπάθεια, με τη χρησιμοποίηση των βασικών αρχών του
ιστορικού θεσμισμού, να αναλυθούν οι παράγοντες που αντιστέκονται ή ευνοούν την
υγειονομική μεταρρύθμιση με επίκεντρο τη σύσταση και λειτουργία του ΕΟΠΥΥ. Ο ΕΟΠΥΥ
ιδρύθηκε σε μια ιστορική συγκυρία στην οποία κυριαρχεί η οικονομική κρίση με
πολύπλευρες συνέπειες και οι δεσμεύσεις της χώρας για τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας
και υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς του κράτους στα πρότυπα των
επίσημων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μελέτη αποδεικνύει ότι η πρόταση για
δημιουργία ενός ενιαίου φορέα υγείας δεν μπορούσε να παραμείνει ανεφάρμοστη, όπως σε
άλλες περιόδους, γιατί το κόστος παραμονής στο προηγούμενο θεσμικό καθεστώς, δηλαδή
της παροχής ασφαλιστικής κάλυψης υγείας από πολλούς διαφορετικούς φορείς, ήταν
μεγαλύτερο από την επιλογή της αλλαγής μονοπατιού. Θέτοντας το διαφορετικά, το πολιτικό
και οικονομικό κόστος του σεναρίου μη δημιουργίας του ΕΟΠΥΥ ήταν μεγαλύτερο από τα
αντίστοιχα κόστη δημιουργίας του. Έτσι, η θεσμική αλλαγή επήλθε. Όμως, η παγίωσή της και
η εμβάθυνση στο όραμα πολιτικής που τη συνοδεύουν είναι θέμα καθολικής υιοθέτησης μιας
νέας κουλτούρας πολιτικής, η οποία ξεκινά από την αποδοχή της ανάγκης για χάραξη
μακροχρόνιων σταθερών πολιτικών υγείας. Μια τέτοια πολιτική θα βασίζεται σε
επιστημονικά τεκμηριωμένες και ξεκάθαρές προτάσεις και θα αποτρέπει την εφαρμογή
περιστασιακών ή αυθαίρετων πολιτικών βουλήσεων και αβάσιμων ενεργειών. Απαιτεί δε τη
συνεχή προσαρμογή σε βελτιωμένα πρότυπα με τη στήριξη μιας σειράς πολιτικών «παικτών»
εντός κράτους και αγοράς, αποκτώντας έτσι και την κυριότητα της μεταρρύθμισης.