Το φαινόμενο της παρανόησης κατά τη γλωσσική επικοινωνία: Παρανοήσεις στις συνομιλίες μεταξύ φυσικών ομιλητών της Ελληνικής Γλώσσας

Abstract

Στόχος αυτής της μεταπτυχιακής διατριβής ήταν να διερευνηθεί το φαινόμενο της παρανόησης κατά την προφορική γλωσσική επικοινωνία μεταξύ φυσικών ομιλητών της Κοινής Νέας Ελληνικής, να αναδειχθούν οι μηχανισμοί που λειτουργούν κατά την εμφάνιση του φαινομένου και να εκτιμηθεί η επίδρασή του στην ποιότητα της ανθρώπινης επικοινωνίας. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της παρατήρησης, η οποία οδήγησε στην καταγραφή και στη μελέτη παρανοήσεων που προέκυψαν σε καθημερινές ανεπίσημες συνομιλίες και σε δημόσιες συζητήσεις που αναμεταδίδονταν τηλεοπτικά. Επίσης καταγράφηκαν τα περιστατικά παρανόησης που εμφανίζονται σε αντίστοιχες συνομιλίες που συμπεριλαμβάνονται στο Corpus Προφορικού Λόγου του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Η ανάλυση των δεδομένων οδήγησε στο συμπέρασμα ότι κατά κανόνα η παρανόηση γίνεται αντιληπτή και συνήθως επιδιώκεται και επιτυγχάνεται η επίλυσή της από τους συνομιλητές με γλωσσικά μέσα, οπότε η ποιότητα της επικοινωνίας δεν μεταβάλλεται. Για την υπέρβαση της παρανόησης φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντική η αποσαφήνιση του νοήματος κατά τον ομιλητή από τον ίδιο τον ομιλητή. Ωστόσο η πλήρης μελἐτη του φαινομένου προϋποθέτει από τη μια τη διεξαγωγή ποσοτικής έρευνας και από την άλλη τη συνδρομή των κοινωνικών επιστημών.