Ευρωπαϊκή ενοποίηση, οικονομική κρίση και προοπτικές κράτους πρόνοιας

Abstract

Η ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της μεταπολεμικής περιόδου στις χώρες της Ευρώπης. Φυσικά, η έννοια του έχει δεχθεί πολλές επιρροές, τουλάχιστον τα τελευταία 200 χρόνια, ώστε να συμπεριλάβει το στοιχεία αυτά που το χαρακτηρίζουν στις μέρες μας. Η μελέτη για τα κράτη πρόνοιας ή προνοιακά καθεστώτα είναι διαρκής, καθώς επιδρούν σε αυτό ισχυρές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις. Στις μέρες μας η Ευρώπη έχει μετεξελιχθεί σε ένα ενιαίο σύνολο, μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση που προτάσσει την έννοια της ολοκλήρωσης, πολιτικής και οικονομικής, με τη δημιουργία του ενιαίου νομίσματος και της νομισματικής ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό το κοινωνικό κράτος αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο, καθώς θεωρείται παράγοντας υγιούς οικονομικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα όμως, βιώνουμε σχεδόν για μια δεκαετία, τις επιπτώσεις μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης που έχει μετεξελιχθεί από χρηματοπιστωτική σε δημοσιονομική, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις στην οικονομία, στο κράτος πρόνοιας και ασφαλώς στον κοινωνικό ιστό. Οι επιδράσεις και των δύο αυτών παραγόντων στο κράτος πρόνοιας είναι καταλυτική. Πολλοί θεωρούν τις προκλήσεις αυτές ως αίτιο μετεξέλιξης, άλλοι πάλι διερωτώνται αν αυτό είναι μετεξέλιξη ή οπισθοδρόμηση και άλλοι στοιχηματίζουν υπέρ του τέλους του δημοσίου κοινωνικού κράτους. Το σίγουρο είναι πως το κράτος πρόνοιας έχει να αντιμετωπίσει νέους κοινωνικούς κινδύνους αλλά και απειλές, καθώς οι οικονομικές συγκυρίες καταστρατηγούν την κεντρική ιδέα του κράτους πρόνοιας που δεν είναι άλλη από την κοινωνική ιδιότητα του πολίτη. Το νέο κράτος πρόνοιας, που θα εκκολαπτεί στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, θα διαμορφωθεί αν μπορέσει να συνδιάσει τα κοινωνικά δικαιώματα του ανθρώπου, να συμπεριλάβει τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αντιμετωπίσει τους νέους κοινωνικούς κινδύνους. Λέξεις κλειδιά: Κράτος πρόνοιας, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο, οικονομική κρίση, νέοι κοινωνικοί κίνδυνοι