Η διακίνηση επιστημονικού προσωπικού σε περιόδους ύφεσης και κρίσης

Abstract

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή προσεγγίζει το φαινόμενο της ‘’διαρροής εγκεφάλων (brain drain)’’. Στόχος της είναι να διερευνήσει τις αιτίες που ωθούν άτομα υψηλής εκπαίδευσης και κατάρτισης να εξετάζουν το ενδεχόμενο μετοίκισης στην αλλοδαπή για επαγγελματικούς λόγους. Ειδικότερα εστιάζει στη περίπτωση της Ελλάδας με δεδομένη την οικονομική κρίση που υπάρχει στη χώρα.

Υψηλό ποσοστό αποχώρησης συνεπάγεται αρνητικές συνέπειες για μια χώρα αποστολής, στην προκειμένη περίπτωση την Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, όσο και σε επίπεδο κοινωνίας.

Για το σκοπό αυτό, καταρχάς, προσεγγίζεται το φαινόμενο της διακίνησης επιστημονικού προσωπικού διεθνώς και στη συνέχεια, εστιάζει στην περίπτωση της Ελλάδας. Παρατίθενται οι σημαντικότερες οικονομικές θεωρίες της μετανάστευσης και παρουσιάζονται μελέτες του φαινομένου της ‘’διαρροής εγκεφάλων’’ στην Ελλάδα, καθώς και στο εξωτερικό. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι σημαντικότερες αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο και οι επιπτώσεις που επέρχονται στις χώρες αποστολής. Τέλος, παρουσιάζονται πολιτικές αντιμετώπισης του φαινομένου, οι οποίες έχουν σαν στόχο είτε τη συγκράτηση της μαζικής αποχώρησης του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, είτε τον επαναπατρισμό όσο το δυνατόν περισσότερων από αυτούς που έχουν ήδη μεταναστεύσει και επιθυμούν να επιστρέψουν ή την εξ αποστάσεως συνεργασία με αυτούς που επιθυμούν να παραμείνουν στο εξωτερικό.

Στη συνέχεια επιχειρείται ποσοτική προσέγγιση του φαινομένου με τη διεξαγωγή περιγραφικής έρευνας. Το κύριο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό νέων προτίθεται ή έχει αποφασίσει να μετοικίσει στο εξωτερικό για επαγγελματικούς λόγους. Κύριες αιτίες είναι, η οικονομική κρίση και η ανασφάλεια που αυτή προκαλεί, η ανάγκη απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας και οι προοπτικές εξέλιξης που υπάρχουν στο εξωτερικό. Αντίθετα, αποτρεπτικοί λόγοι προς μια τέτοια απόφαση θα ήταν η οικογένεια και η πιθανότητα κάλυψης των επαγγελματικών προσδοκιών τους με ικανοποιητικό επίπεδο αμοιβών.