Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί και σχετικά εθιμικά δρώμενα - Ένα διαδραστικό μουσείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς: Μουσειολογικός προγραμματισμός και σχεδιασμός

Abstract

Οι αλλαγές στον τρόπο παραγωγής αγαθών και εργασίας σηματοδότησαν αλλαγές στις παραδοσιακές κοινωνίες, τόσο στην κοινωνική δομή και τους θεσμούς όσο και στις αξίες και τα ιδανικά των ανθρώπων, στο πολιτισμικό πλαίσιο και στον τρόπο ζωής γενικότερα. Η μετακίνηση πληθυσμών προς τα αστικά κέντρα προκάλεσε μια αμφίδρομη ροή πολιτισμικών στοιχείων, αξιών και τρόπων ζωής από τα χωριά στις πόλεις αλλά και από τις πόλεις στα χωριά, με αποτέλεσμα την κατάλυση των λεγόμενων παραδοσιακών δομών και την κατάργηση εθιμικών πρακτικών που δεν έχουν πια λειτουργικότητα στη σύγχρονη κοινωνία. Παρόλα αυτά, παρατηρείται τελευταία η ονομαζόμενη «δεύτερη ύπαρξη» αυτών των λαογραφικών φαινομένων, είτε μέσω φορέων και συλλόγων είτε μέσω των οργανωμένων γλεντιών και πανηγυριών, που τα επαναφέρουν στο προσκήνιο, προσδίδοντάς τους νέες σημασίες και νοήματα κατά την επιτέλεσή τους. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται ποια μορφή μπορεί να λάβει η κοινωνική και τοπική διαδικασία του χορού ως έκθεμα σε ένα μουσείο, προσφερόμενο σε ανθρώπους που ο καθένας φέρει τα δικά του βιώματα εντοπιότητας από κάποιον τόπο καταγωγής – ή και ουδετερότητας, αν είναι γεννημένος σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο. Σκοπός της παρούσης διατριβής είναι η σχεδίαση ενός μουσείου ελληνικού παραδοσιακού χορού και σχετικών εθιμικών δρώμενων και ευρύτερα η ανάδειξη της δυνατότητας ενός σύγχρονου μουσείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, ως ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό εργαλείο. Σκοπός του μουσείου θα είναι ο επισκέπτης να παρακολουθήσει την εξέλιξη του χορευτικού φαινομένου όχι μόνο σε κάθε νομό αλλά και σε κάθε χωριό (όσο μπορεί να υλοποιηθεί αυτό), σε συνάρτηση με τα εθιμικά δρώμενα στον κύκλο του χρόνου. Υπάρχουν καταγραφές και στιγμιότυπα τα οποία με την κατάλληλη χωροταξική οργάνωση, θεωρώ ότι μπορούν να μεταφέρουν τον επισκέπτη σε όλη την Ελλάδα μέσα από αυτή τη μορφή τέχνης. Η συλλογή όλων αυτών των πληροφοριών (ηλεκτρονικά-ψηφιακά, με υλικό από καταγραφές είτε μέσω διαδικτύου), σε ένα μουσείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς με κέντρο των ελληνικό παραδοσιακό χορό, βασισμένο στις εθιμικές αναπαραστάσεις θα δώσει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με την πολιτισμική ιστορία του τόπου, να συγκρίνει το χθες με το σήμερα και σε μια τρισδιάστατη ψηφιακή πραγματικότητα να γίνει μέρος του χορευτικού φαινομένου στον τόπο που εξελίσσεται ψηφιακά.