Το απλό αναγνωστικό μοντέλο στην ελληνική

Σκοπός της παρούσης έρευνας είναι να διερευνήσει τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών στο Νηπιαγωγείο σύμφωνα με το Απλό Μοντέλο Ανάγνωσης στην Ελληνική(Α.Μ.Α.). Τις τελευταίες δεκαετίες στην Αμερική και στον Καναδά είχε αναπτυχθεί «γλωσσικό κίνημα» που αφορούσε στην προώθηση του εγγραμματισμού και στην ανάπτυξη θεωριών και μοντέλων ανάγνωσης και εκμάθησης του γραπτού λόγου. Οι δύο επικρατέστερες ήταν η φωνολογική και η ολιστική προσέγγιση. Παρά την υιοθέτηση μεθόδων που ακολουθούν τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, πολλά παιδιά αποτυγχάνουν να κατακτήσουν λειτουργικά επίπεδα αλφαβητισμού και έτσι αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες και έντονο κίνδυνο μαθησιακής αποτυχίας στη συνέχεια.
Οι Gough και Tunmer, το 1986 διατύπωσαν το Απλό Μοντέλο Ανάγνωσης που με ένα πιο συνθετικό τρόπο εξέφρασαν μια «ισορροπημένη προσέγγιση του εγγραμματισμού». Κεντρική θέση του Α.Μ.Α. είναι ότι η ανάγνωση αποτελείται από δύο συνιστώντα μέρη: την αποκωδικοποίηση και τη γλωσσική κατανόηση – αναγνωστική κατανόηση. Τα δύο συστατικά είναι ίσης σημασίας και απαραίτητα για την κατάκτηση της ανάγνωσης και χωρίς κανένα από αυτά μόνο του να είναι επαρκές για την ανάγνωση. Διαβάζω σημαίνει κατανοώ, βγάζω ένα νόημα και εντοπίζονται αναγνώστες που ενώ διαβάζουν τέλεια ωστόσο δε μπορούν να κατανοήσουν ένα κείμενο. Το Α.Μ.Α προσφέρει ένα συνεκτικό θεωρητικό πλαίσιο που με τρόπο απλό και ξεκάθαρο επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να σχεδιάσουν τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις με βάση το διαχωρισμό στα δύο συστατικά μέρη της ανάγνωσης, την αποκωδικοποίηση και τη γλωσσική κατανόηση. Η ανεξάρτητη έκθεση για τη διδασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης του Jim Rose (2006) η οποία απευθύνεται στο Υπουργείο Παιδείας της Μ. Βρετανίας και αφορά στο Εθνικό Πλαίσιο Στρατηγικής για τον Εγγραμματισμό υποδεικνύει την υιοθέτηση του συνεκτικού και νοητικού θεωρητικού πλαισίου που παρέχει το Α.Μ.Α.
Στην Ελλάδα, το νέο αναλυτικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται μόλις τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια έχει μετασχηματίσει τη γλωσσική εκπαίδευση στο Νηπιαγωγείο. Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Πρόγραμμα Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην εξοικείωση του παιδιού με το γραπτό λόγο. Υπάρχει έντονος προβληματισμός γύρω από την προώθηση του εγγραμματισμού στο νηπιαγωγείο και μια έντονη ερευνητική και συγγραφική δραστηριότητα που περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη φωνολογική και γραφηματική δραστηριότητα και γενικά τις δεξιότητες που συνδέονται με την αποκωδικοποίηση. Το Α.Μ.Α. δεν έχει ακόμη κάνει την εμφάνισή του στην ελληνική αρθογραφία και βιβλιογραφία. Η παρούσα είναι η πρώτη έρευνα που πραγματοποιείται και κινείται μέσα στο συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο.
Η έρευνα είναι περιγραφική και καταγράφει το επίπεδο εγγραμματισμού των παιδιών ακολουθώντας το διαχωρισμό του Α.Μ.Α: δηλαδή, τις δεξιότητες που σχετίζονται με την αποκωδικοποίηση και τις αντίστοιχες με τη γλωσσική κατανόηση. Επίσης, εφαρμόστηκε παραγοντική ανάλυση των στατιστικών δεδομένων από τις μετρήσεις επιβεβαιώνοντας το διαχωρισμό της ανάγνωσης σε δύο παράγοντες που αντιστοιχούν στα δύο συστατικά μέρη του Α.Μ.Α και στην ελληνική γλώσσα. ΄
Η μέτρηση της γλωσσικής κατανόησης βασίστηκε στη θεωρία των αιτιωδών σχέσεων και είναι καινοτόμος στα μέχρι σήμερα γνωστά ερευνητικά δεδομένα.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 8 τμήματα σχολικών μονάδων Νηπιαγωγείων του νομού Κέρκυρας και συνολικά, εξετάστηκαν 67 νήπια. Τα στοιχεία και τιμές που αφορούν σε περιγραφική στατιστική των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν φέρνουν τις επιδόσεις σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Τα αποτελέσματα των συσχετίσεων έχουν μια ακολουθία με το Α.Μ.Α. που διαχωρίζει την ανάγνωση σε γλωσσική κατανόηση και αποκωδικοποίηση. Τέλος η παραγοντική ανάλυση των δεδομένων επιβεβαίωσαν το διαχωρισμό της ανάγνωσης που διατυπώνει το Α.Μ.Α. στην αποκωδικοποίηση και στη γλωσσική κατανόηση.
Η παρούσα έρευνα διερεύνησε του Α.Μ.Α στην Ελληνική και είναι καινοτόμος γιατί είναι η πρώτη που προσεγγίζει το συγκεκριμένο θεωρητικό μοντέλο. Επίσης, εφαρμόζει καινοτόμα μεθοδολογικά εργαλεία που αφορούν στην αξιολόγηση της γλωσσικής κατανόησης. Οι γεωγραφικοί και πληθυσμιακοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν τη γενίκευση συμπερασμάτων, ωστόσο υποδεικνύει μεθόδους και στρατηγικές που παρέχουν τη δυνατότητα να οδηγήσουν στις ανάλογες επιστημονικές και εκπαιδευτικές ζυμώσεις που θα αξιοποιήσουν το Α.Μ.Α. με τον καλύτερο τρόπο.