Διδακτική της λογοτεχνίας: Ποιοτική και εθνογραφική διερεύνηση

Στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής μου διατριβής αποφάσισα να ασχοληθώ με τη διδακτική και τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο κυπριακό Λύκειο και πιο συγκεκριμένα με τη λογοτεχνία της Γ’ Λυκείου. Ο λόγος ήταν γιατί η λογοτεχνία της Γ’ Λυκείου παρουσιάζει ιδιαίτερη ιδιορρυθμία και αυτό εξαιτίας των εισαγωγικών εξετάσεων. Πολλές φορές οι εξετάσεις διαφοροποιούν τον τρόπο διδασκαλίας καθώς και το βαθμό αποδοχής διαφορετικών διδακτικών προσεγγίσεων. Αυτό λοιπόν σε ποιο βαθμό συμβαίνει στο κυπριακό Λύκειο; Η διαφορά στη διδακτική προσέγγιση οφείλεται στις εξετάσεις; Το αναλυτικό πρόγραμμα βοηθά ή εμποδίζει το έργο των εκπαιδευτικών; Όλα αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν πηγή προβληματισμού, και θα γίνει μια απόπειρα να απαντηθούν στο πλαίσιο της εργασίας αυτής.
Στην παρούσα εργασία προσπάθησα μέσω δύο ενενηντάλεπτων παρακολουθήσεων να παρουσιάσω τον τρόπο διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο. Συγκεκριμένα παρακολούθησα και κατέγραψα τη διδασκαλία του πεζού κειμένου ο «Πορτοκαλόκηπος» του Γ.Φ.Πιερίδη από δύο διαφορετικές καθηγήτριες ενός σχολείου της επαρχίας Λεμεσού. Οι παρακολουθήσεις μαγνητοφωνήθηκαν και παρουσιάζονται αυτούσιες στα Παραρτήματα της εργασίας. Τα δεδομένα αναδεικνύουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα τυπικό και προσχεδιασμένο μάθημα και σε ένα πραγματικό και ρεαλιστικό μάθημα ενενήντα λεπτών καθώς και τη διαφορά στη διδασκαλία όσων έχουν ως οδηγό τα νέα αναλυτικά προγράμματα σε σχέση με τα παλιά. Εκτός από τις δύο παρακολουθήσεις δόθηκαν και δύο ερωτηματολόγια ημιδομημένων συνεντεύξεων για καθηγητές και μαθητές, από τα οποία άντλησα πολλά στοιχεία τα οποία με βοήθησαν στην διεξαγωγή και τεκμηρίωση των συμπερασμάτων μου.
Τα δεδομένα που εξετάζω οδηγούν σε κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα σχετικά με τη διδακτική και τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην κυπριακή εκπαίδευση. Ο στόχος της μελέτης ήταν η παρουσίαση πτυχών της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο, ο εντοπισμός και η παρουσίαση συγκεκριμένων απόψεων για την έννοια της λογοτεχνίας, για το αν η λογοτεχνία διδάσκεται, για τη στοχοθεσία του μαθήματος της λογοτεχνίας, καθώς και η παρουσίαση των προβλημάτων που παρουσιάζονται μέσα στις σχολικές αίθουσες. Γιατί υπάρχουν και πως μπορούμε να βρούμε λύσεις στα προβλήματα αυτά; Μήπως στα προβλήματα αυτά καθοριστικό ρόλο παίζει και το νέο αναλυτικό πρόγραμμα;