Όψεις του γλωσσικού ζητήματος στην Ελλάδα του 19ου αιώνα - η καθαρεύουσα και οι οπαδοί της: Η περίπτωση του Παναγιώτη Κοδρικά

Abstract

Το γλωσσικό ζήτημα αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνιογλωσσικό φαινόμενο που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών μελετητών, οι οποίοι, ωστόσο, έχουν κυρίως εξετάσει τη μία πλευρά, αυτή της δημοτικής. Θεωρώντας ότι χωρίς τη διερεύνηση του έτερου πόλου, της καθαρεύουσας, είναι αδύνατη η πλήρης και ουσιαστική κάλυψη της γλωσσικής διαμάχης, η παρούσα διατριβή ασχολείται με το φαινόμενο της καθαρεύουσας και τα έργα και τις απόψεις του ενός βασικού της εκπροσώπου, του Παναγιώτη Κοδρικά. Η εργασία μελετά και περιγράφει τη γλώσσα του Κοδρικά και αποπειράται να περιγράψει τις προθέσεις και τις γλωσσικές επιλογές του, με βάση δύο σημαντικά αλλά και διαφορετικά μεταξύ τους κείμενα, ένα επιστημονικό και ένα αυτοβιογραφικό. Επιπλέον, καταγράφει τις απόψεις του ως βασικού ιδεολογικού φορέα της αρχαΐζουσας, ενταγμένες στο ιδεολογικό πλαίσιο της εποχής του και της πλευράς που αντιπροσωπεύει. Η τελική αποτίμηση του έργου και της γλώσσας του συνδέεται με γενικότερα συμπεράσματα για το τι είναι η καθαρεύουσα και τι υπήρξε για την ελληνική πνευματική ζωή για περισσότερο από δύο αιώνες.