Η υποστελέχωση του ΕΣΥ στα χρόνια της κρίσης. Προκλήσεις και προβλήματα στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της δημόσιας υγείας. Η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα απέναντι στα διεθνή πρότυπα. Στάσεις και αντιλήψεις των εργαζομένων στο δημόσιο σύστημα υγείας
Επιτομή
Σκοπός : Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι να αναλυθεί το πρόβλημα της υποστελέχωσης των μονάδων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, να καταγραφούν οι τρόποι με τους οποίους επανδρώνονται οι νοσηλευτικές μονάδες στην Ελλάδα με ανθρώπινο δυναμικό και να αποτυπωθούν οι απόψεις των εργαζομένων ιατρών και νοσηλευτών για την κατάσταση της στελέχωσης του νοσηλευτικού ιδρύματος στο οποίο δραστηριοποιούνται.
Βιβλιογραφική ανασκόπηση :Ο τομέας της υγείας χαρακτηρίζεται συχνά ως κλάδος παραγωγής εντάσεως εργασίας, καθώς εκτός από την προηγμένη και ακριβή βιοϊατρική τεχνολογία που χρησιμοποιείται , η ποσότητα , η ποιότητα και η διαθεσιμότητα των παραγώμενων υπηρεσιών εξαρτάται κυρίως από τη σύνθεση , επάρκεια και επιστημονική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Η έλλειψη προσωπικού στηνν υγεία αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο που ασκεί πιέσεις στο συστήματα υγείας. Στην Ελλάδα από την ίδρυσή του το 1983 το Ε.Σ.Υ. παρουσίαζε προβλήματα έλλειψης προσωπικού με αποτέλεσμα η κάλυψη του πληθυσμού με ιατροφαρμακευτική περίθαλψη πανελλαδικά να παρουσιάζει ανισότητες και σημαντικές ανεπάρκειες.
Τα τελευταία χρόνια , η οικονομική κρίση που άρχισε από την Αμερική και εξαπλώθηκε παγκόσμια επηρέασε με μεγάλη σφοδρότητα και την Ελλάδα η οποία υπό την απειλή της χρεωκοπίας οδηγήθηκε στην υπογραφή μνημονίων με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση με συνέπεια την εισαγωγή της χώρας σε Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής. Από το 2010 που υπογράφηκε το πρώτο μνημόνιο μέχρι σήμερα η ελληνική οικονομία παραμένει σε ύφεση παρόλα τα ομολογουμένως πολύ σκληρά μέτρα δημοσιονομικής αναπροσαρμογής που αναγκάστηκε να πάρει. Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση έχει οξύνει τα προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού και παράλληλα αύξησε το φορτίο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας το οποίο αναγκάστικά ταλαντεύεται ανάμεσα στην ανεπαρκή χρηματοδότηση του και στις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις των πολιτών για ποιοτική φροντίδα υγείας .
Οι μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας οδήγησαν σε ακόμα μεγαλύτερες περικοπές δαπανών και ελαχιστοποίηση των προσλήψεων έχοντας σαν αποτέλεσμα την ερημοποίηση πολλών δομών της δημόσιας υγείας. Πλέον, οι αναλογίες ιατρού / ασθενή και νοσηλευτή / ασθενή σε αρκετές περιπτώσεις υπολείπονται σημαντικά των προτύπων ασφαλείας .
Στην παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχει πληθώρα μελετών που αποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ της επάρκειας ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού με την εξέλιξη της υγείας των ασθενών , την ασφάλεια και την ποιότητα. Δείκτες όπως η θνησιμότητα , η νοσηρότητα , η διάρκεια νοσηλείας , οι επιπλοκές δείχνουν να επηρεάζονται σημαντικά από την επάρκεια του υγειονομικού προσωπικού. Από την άλλη μεριά και οι εργαζόμενοι στην υγεία φαίνεται να υφίστανται τις συνέπιες της υποστελέχωσης των μονάδων υγείας με κυριότερα τα μυοσκελετικά προβλήματα , τα ατυχήματα , τα ιατρικά λάθη και την επαγγελματική εξουθένωση.
Μεθοδολογία : Η εργασία αναπτύσσεται σε 3 μέρη. Τα δύο πρώτα μέρη αποτελούν τη βιβλιογραφική ανασκόπηση του θέματος και το τρίτο μέρος αποτελεί το ερευνητικό κομμάτι της εργασίας.
Το πρώτο μέρος αποτελείται από εισαγωγικά στοιχεία για την έννοια της υγείας και τα βασικά συστήματα υγείας που υπάρχουν σήμερα. Τέλος , γίνεται αναφορά στη διάκριση πρωτοβάθμιας ,δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αρχικά αποσαφηνίζεται ο όρος και η σημασία του ανθρώπινου δυναμικού για τη διοίκηση των μονάδων της υγείας καθώς και τα προβλήματα που αναδύονται στη διαχείρηση του ανθρώπινου δυναμικού. Στη συνέχεια παρατίθενται πρότυπα που χρησιμοποιούνται διεθνώς και στη χώρα μας για τον υπολογισμό της βέλτιστης στελέχωσης των μονάδων υγείας. Επίσης , γίνεται ανάλυση των προβλημάτων και των πιέσεων που ασκούνται από την οικονομική κρίση τόσο στους πολίτες όσο και στα συστήματα υγείας. Έπειτα , αναλύονται οι τρόποι πλήρωσης των θέσεων προσωπικού και εκτίμησης των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό. Ακόμα εξετάζεται η διάρθρωση και στελέχωση των υπηρεσιών ενός οργανισμού υγείας, της διοικητικής , ιατρικής και νοσηλευτικής υπηρεσίας αντίστοιχα. Τέλος, γίνεται προσπάθεια να παρατεθούν τα συνεπαγόμενα προβλήματα της υποστελέχωσης του συστήματος υγείας αφενός για τους ασθενείς και αφετέρου για τους ίδιους τους εργαζόμενους σε αυτό.
Για τη βιβλιογραφική ανασκόπηση του θέματος χρησιμοποιήθηκαν βάσεις δεδομένων όπως είναι το Google Scholar , Elsevier , Scopus, EBSCOhost .
Το τρίτο μέρος αποτελεί την παρουσίαση των αποτελεσμάτων έρευνας των απόψεων του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού γενικού νοσοκομείου των Αθηνών. Η έρευνα έγινε στο Γ.Ν. ΚΑΤ έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίου. Για τη διεξαγωγή της έρευνας εξασφαλίστηκε άδεια από το επιστημονικό και διοικητικό συμβούλιο του νοσοκομείου.
Αποτελέσματα : η συμμετοχή στην έρευνα ήταν ικανοποιητική , της τάξεως του 55% . Η πλειοψηφία του δείγματος ήταν προσωπικό με μόνιμη σχέση εργασίας , νοσηλευτές και γυναίκες. Από την ανάλυση προέκυψε ότι η πλειονότητα του προσωπικού του νοσοκομέιου θεωρεί ότι η διοίκηση δεν προγραμματίζει τις ανάγκες τις ανάγκες σε στελέχωση σε επίπεδο στελέχωσης και κατά συνέπεια τόσο οι ιατρί όσο και οι νοσηλευτές δεν επαρκούν για την εύρυθμη λειτουργία του νοσοκομείου.
Παρόλες τις ελλείψεις οι ερωτώμενοι πιστεύουν ότι η επιλογή του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικου γενικά ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και οι αρμοδιότητες τους σχετίζονται με τα προσόντα και τις εμπειρίες τους. Ελάχιστοι από τουςερωτώμενους φάνηκαν ικανοποιημένοι από τις χρηματικές τους απολαβές ενώ οι περισσότεροι θεωρούν το περιβάλλον εργασίας και το ωράριο μη ικανοποιητικό . Ως προς την ανάπτυξη και επιμόρφωση του προσωπικού η πλειοψηφία συμφωνεί ότι η υπηρεσία τους διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια αλλά ταυτόχρονα δεν διευκολύνει τους υπαλλήλους ιδιαίτερα στην παρακολούθηση τους και δεν δίνει κίνητρα για την επιμόρφωση του προσωπικού.
Συμπεράσματα : Η έλλειψη σε προσωπικό στον κλάδο της δημόσιας υγείας επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την παροχή των υπηρεσιών σε σημείο που να πλήττεται σημαντικά η ασφάλεια ασθενών και εργαζομένων , το δικαίωμα για ισότητα στην υγεία , η ποσότητα και η ποιότητα της φροντίδας.
Το ανθρώπινο δυναμικό της υγείας στη χώρα μας βρίσκεται σε αρκετά υψηλό επιστημονικό επίπεδο . Παρόλα αυτά , οι πιέσεις που ασκούνται στο σύστημα λόγω της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης δημιουργούν συνθήκες χαμηλής ικανοποίησης από την εργασία. Η πολιτεία ανέκαθεν δεν αντιμετώπισε το πρόβλημα της υποστελέχωσης του ΕΣΥ σαν προτεραιότητα, γεγονός που επιβάλλεται να αλλάξει προκειμένου να διατηρηθεί η βιωσιμότητα του συστήμταος υγείας και να μπορεί να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις.