Διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ χρονοσειρών κλίματος και δασικών πυρκαγιών στην Κύπρο ως συμβουλή στην μακροχρόνια πρόβλεψη του κινδύνου εκδήλωσης τους

Abstract

Η ένταση του φαινομένου εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών αποτελεί μια από τις απειλές για τα δάση της Μεσογείου σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Σκοπό της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής αποτελεί η εξέταση της διασύνδεσης μεταξύ κλίματος και πυρκαγιών στην Κύπρο τις τελευταίες 3 δεκαετίες με στόχο τον προσδιορισμό των κλιματικών παραμέτρων που καθορίζουν την έκταση τους. Η εξέταση έγινε με την μέθοδο της συσχέτισης (Spearman’s rho) μεταξύ χρονοσειρών καμένης έκτασης υδρολογικών περιοχών της Κύπρου και της αθροιστικής βροχόπτωσης διαφορετικών περιόδων του υδρολογικού έτους που προηγούνται ή συμπίπτουν με την περίοδο έκρηξης των πυρκαγιών. Βρέθηκε ότι σε περιοχές όπου το κλίμα είναι κυρίως Ημιερημικό ή Ξηρό (Θερμο-μεσογειακός όροφος βλάστησης Λευκωσίας, Λάρνακας, και Πόλη Χρυσοχούς) όταν η βροχόπτωση είναι αυξημένη κυρίως κατά τους εαρινούς μήνες τότε οι πυρκαγιές που ακολουθούν το θέρος έχουν μεγάλη έκταση. Η αυξημένη εαρινή βροχόπτωση σε αυτές τις περιοχές μπορεί να αυξήσει την πυκνότητα και την βιομάζας των θεροφύτων, τα οποία όταν αποξηρανθούν κατά την θερινή περίοδο αποτελούν κατάλληλη καύσιμη ύλη. Επιπρόσθετα, παρατηρείται ότι για τις πυρκαγιές σε περιοχές που διαθέτουν μεγάλης έκτασης ύφυγρη κλιματική ζώνης (Μεσο-μεσογειακός όροφος βλάστησης Λεμεσού και Πάφου), αυξημένη βροχόπτωση κυρίως κατά τον χειμώνα και την αρχή της άνοιξης μπορεί να περιορίσει την έκταση των πυρκαγιών της επόμενης περιόδου. Το εύρημα οφείλεται πιθανώς στην ικανότητα των φρεατοφύτων να αποθηκεύουν υγρασία το καλοκαίρι εντός της βιομάζας τους, από εδαφικές υδατοσυλλογές που εμπλουτίζονται κατά την προηγούμενη περίοδο βροχοπτώσεων. Αυτό το φαινόμενο, όμως, παρατηρήθηκε στην Πάφο μόνο κατά τις πιο ξηρές δεκαετίες, όταν δηλαδή η βιομάζα των θεροφύτων αναμενόταν πιο περιορισμένη. Συνεπώς, η ερμηνεία της εξάπλωσης πυρκαγιών στην Κύπρο είναι πολυσύνθετη διαδικασία που διαμορφώνεται από την επίδραση των κλιματικών παραγόντων στην ποσότητα και το υδατικό περιεχόμενο της φυτικής καύσιμης ύλης. Τα αποτελέσματα μπορούν να αξιοποιηθούν για την δημιουργία / βελτιστοποίηση μοντέλων πρόβλεψης έκρηξης και εξάπλωσης πυρκαγιών και κατ’ επέκταση να συμβάλουν στις προσπάθειες μετριασμού των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων τους.