Διερεύνηση της ποιότητας ζωής ασθενών που βρίσκονται σε πρόγραμμα απεξάρτησης με χρήση μεθαδόνης

Εισαγωγή: Οι ασθενείς που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης με χορήγηση μεθαδόνης παραμένουν επί μακρόν, έως και διά βίου, σε αυτό το θεραπευτικό πρόγραμμα.. Το γεγονός αυτό, τους επιτρέπει να αναβαθμίζουν συνολικά την ποιότητα ζωής τους. Ωστόσο, συχνά, ενώ η σωματική τους υγεία βελτιώνεται στα αρχικά στάδια της θεραπείας, η ψυχική τους υγεία επιδεινώνεται, αφού επιμέρους τομείς της ζωής τους δε βελτιώνονται, αντιθέτως υποβαθμίζονται.
Σκοπός: H παρούσα διατριβή αποσκοπεί να μελετήσει την ποιότητα ζωής των ασθενών που βρίσκονται σε θεραπευτικό πρόγραμμα χορήγησης μεθαδόνης και να καταγράψει την υποκειμενική αντίληψη της σωματικής και ψυχικής τους υγείας.
Υλικό- Μέθοδος: Πρόκειται για μια αναλυτική συγχρονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μία θεραπευτική μονάδα μεθαδόνης του ΟΚΑΝΑ σε δείγμα 108 ασθενών. Η συλλογή των δεδομένων έγινε από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο του 2013 και χορηγήθηκε στους συμμετέχοντες ανώνυμο αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο, το πρώτο μέρος του οποίου περιείχε ερωτήσεις καταγραφής κοινωνικο-δημογραφικών στοιχείων, ενώ το δεύτερο μέρος περιελάμβανε το ερωτηματολόγιο SF-12 (Short Form 12-Item Health Survey) των Ware, Kosinski & Keller (1995) και το Symptom Checklist-90-R (SCL-90-R) του Derogatis (1977).
Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με στατιστικές μεθόδους της περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Για τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το Στατιστικό Πακέτο SPSS (version 20).
Αποτελέσματα: Όσο αυξάνεται ο χρόνος παραμονής στο πρόγραμμα μεθαδόνης, οι ασθενείς παρουσιάζουν αρχικά βελτίωση της σωματικής τους υγείας μέχρι τα δυο χρόνια, αλλά στη συνέχεια παρατηρείται επιδείνωση της σωματικής και της ψυχικής τους υγείας, γεγονός που επηρεάζει συνολικά της ποιότητα ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα, οι θεραπευόμενοι, οι οποίοι είχαν τη μικρότερη διάρκεια παραμονής στο πρόγραμμα μεθαδόνης, είχαν καλύτερη σωματική υγεία και συγκεκριμένα τα άτομα τα οποία παρακολουθούσαν το πρόγραμμα απεξάρτησης για 6-10 έτη είχαν στατιστικά σημαντικά υψηλότερη τιμή στην κλίμακα της σωματικής υγείας σε σύγκριση με αυτούς που παρακολουθούσαν το πρόγραμμα για 11-15 έτη (p=0,046). Όσον αφορά την ψυχική υγεία, οι θεραπευόμενοι με τη μικρότερη διάρκεια παραμονής στο πρόγραμμα είχαν μία τάση καλύτερης μέσης τιμής στην υποκλίμακα της ψυχικής υγείας (p=0,079). Οι θεραπευόμενοι, οι οποίοι είχαν τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στο πρόγραμμα μεθαδόνης (11-15 έτη), είχαν και υψηλότερες τιμές στις υποκλίμακες της σωματοποίησης (p=0,016), της ψυχαναγκαστικότητας-καταναγκαστικότητας (p=0,036), καθώς επίσης και την τάση να είναι υψηλότερες οι τιμές τους στην υποκλίμακα του γενικού δείκτη συμπτωμάτων (p=0,063) και του δείκτη ενόχλησης θετικών συμπτωμάτων (p=0,055) σε σύγκριση με τους υπόλοιπους θεραπευόμενους.
Μεταξύ των δύο φύλων, οι γυναίκες είχαν στατιστικά σημαντικά υψηλότερες τιμές στις υποκλίμακες της σωματοποίησης, της κατάθλιψης, του ψυχωτισμού, και του δείκτη ενόχλησης θετικών συμπτωμάτων, καθώς επίσης και μία τάση υψηλότερων τιμών στις υποκλίμακες της ψυχαναγκαστικότητας-καταναγκαστικότητας (p=0,076) και του άγχους (p=0,072). Όσον αφορά την οικογενειακή κατάσταση, οι χήροι είχαν μία τάση υψηλότερης τιμής στην υποκλίμακα του ψυχωτισμού (p=0,067) σε σύγκριση με τους υπόλοιπους. Όσον αφορά την εργασιακή κατάσταση, οι συνταξιούχοι είχαν στατιστικά σημαντικά υψηλότερη τιμή στο σύνολο των θετικών συμπτωμάτων σε σύγκριση με τους υπόλοιπους και συγκεκριμένα αυτή η διαφορά εντοπίστηκε στη σύγκριση μεταξύ των συνταξιούχων και των εργαζόμενων (p=0,006).
Συμπεράσματα: Η παρούσα ποσοτική μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς που βρίσκονται σε πρόγραμμα απεξάρτησης με χρήση μεθαδόνης παρουσιάζουν επιδείνωση της σωματικής και ψυχικής υγείας τους, κατά συνέπεια δυσχεραίνεται και η ποιότητα ζωής τους, καθώς αυξάνεται ο χρόνος παραμονής τους στο πρόγραμμα. Γι’ αυτό και απαιτείται η χάραξη νέας φιλοσοφίας των προγραμμάτων μεθαδόνης με διαφορετική στοχοθεσία και με διαφορετικά κριτήρια.