Η Μήδεια του Ευριπίδη και Η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, ένας υπόρρητος διάλογος

Abstract

H παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή πραγματεύεται τον υπόρρητο διάλογο ανάμεσα στην Μήδεια του Ευριπίδη και την Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Προς επίρρωση αυτού του διαλόγου εξετάζονται καταρχάς τα δομικά στοιχεία των έργων. Στα δομικά στοιχεία που εξετάζονται συμπεριλαμβάνονται η σχέση της Φόνισσας με την ελληνική λαϊκή παράδοση καθώς και με την αρχαία τραγωδία, η διάσταση του χρόνου και συγκεκριμένα, η καθοριστική σημασία του παρελθόντος στη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος των ηρωίδων, καθώς και η αμφιθυμία που χαρακτηρίζει τις ηρωίδες και το κοινό. Καθοριστικής σημασίας στον λογοτεχνικό αυτό διάλογο αποδεικνύονται, κατόπιν, τα κοινά χαρακτηρολογικά γνωρίσματα των ηρωίδων. Σε αυτό το πλαίσιο, εξετάζεται η (μη) ετερότητά τους και ο τρόπος που αυτή αντιμετωπίζεται από τους συγγραφείς. Επίσης, διερευνώνται τα αντρικά χαρακτηριστικά των ηρωίδων, αλλά και η κοινωνική ευαισθητοποίησή τους απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα του καιρού τους και ιδιαιτέρως, απέναντι στα προβλήματα του γυναικείου φύλου με ενδεικτικότερα τον γάμο και τον θεσμό της προίκας. Επιπλέον, αναλύεται η διασύνδεση των ηρωίδων με τη μαγεία και την εμπειρική ιατρική καθώς και η παράδοξη σχέση τους με το θεϊκό στοιχείο. Τέλος, εξετάζεται η εγκληματική συμπεριφορά των ηρωίδων και συγκεκριμένα, τα πραγματικά τους κίνητρα, η κοινή ανάγκη για εκδίκηση και αποκατάσταση της αδικίας σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, η συμβολική διάσταση των φόνων καθώς και η πιθανή ποινή που θα επιβαλλόταν στις δράστιδες από το σημερινό ποινικό σύστημα. Βασικό άξονα αποτελεί, επίσης, το ανοιχτό τέλος των έργων, και ειδικότερα, η φαινομενική απουσία της τιμωρίας των ηρωίδων.