Αξιολόγηση της επίδρασης της ποιότητας του ενδιαιτήματος και της δομής του τοπίου στην ποικιλότητα της πτηνοπανίδας στην Κύπρο

Abstract

Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης της ποικιλότητας των ειδών πτηνοπανίδας με την ποιότητα του ενδιαιτήματος και τη δομή του τοπίου στην Κύπρο. Με βάση τα δεδομένα του προγράμματος Άτλας για καταμέτρηση των φωλεάζωντων πουλιών στην Κύπρο, προσδιορίστηκε η ποικιλότητα των ειδών πτηνοπανίδας σε κάθε 10 Km x10 Km τετράγωνο και επεξεργάστηκε με τον μετασχηματισμό Hellinger. Η ποιότητα των ενδιαιτημάτων υπολογίστηκε με τη βοήθεια ομάδας ειδικών επί του θέματος, οι οποίοι κλήθηκαν να αξιολογήσουν κάθε χρήση γης ως προς την ικανότητά της να συντηρεί αριθμό ειδών. Η βαθμολογία των εμπειρογνωμόνων για την κάθε κατηγορία χρήσης γης, πολλαπλασιασμένη με το ποσοστό της έκτασης που κατέχει στην κάθε δειγματοληπτική επιφάνεια, δίνει τον Δείκτη Ποιότητας Ενδιαιτήματος. Η δομή του τοπίου περιγράφηκε τόσο από μετρικές σύνθεσης όσο και από μετρικές διάρθρωσης, ενώ μία τρίτη κατηγορία μετρικών υπολογίστηκε από τις συντεταγμένες των κεντροειδών των τετραγώνων, με σκοπό να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της χωρικής αυτοσυσχέτισης, σύνηθες σε οικολογικά δεδομένα και να διαφανεί η ύπαρξη χωρικών προτύπων που διέπουν τόσο τη μεταβλητή απόκρισης όσο και τις επεξηγηματικές μεταβλητές. Για τον προσδιορισμό της σημαντικότητας κάθε ομάδας μεταβλητών, χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση πλεονασμού (RDA), ακολουθούμενη από ανάλυση διαμερισμού της διακύμανσης, για περαιτέρω διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των τριών ομάδων ανεξάρτητων μεταβλητών. Στη συνέχεια διενεργήθηκε η ανάλυση της ιεραρχικής ταξινόμησης για να διαπιστωθεί η κοινή και ανεξάρτητη επίδραση κάθε μεταβλητής στην ποικιλότητα των ειδών πτηνοπανίδας. Τα αποτελέσματα της μεταπτυχιακής διατριβής καταδεικνύουν τη σημαντικότητα που διαδραματίζει η ποιότητα των ενδιαιτημάτων για την ποικιλότητα των ειδών πτηνοπανίδας ενώ παράλληλα υπογραμμίζει και την επίδραση της σύνθεσης του τοπίου έναντι των δεικτών διάρθρωσης και ποσοτικοποιούνται τα χωρικά πρότυπα που διέπουν τόσο την κατανομή των ειδών όσο και των επεξηγηματικών μεταβλητών. Συμπέρασμα της διατριβής, το οποίο προσφέρει στη διαχείριση των οικοσυστημάτων, αποτελεί η απόδειξη ότι η ύπαρξη ευνοϊκών ενδιαιτημάτων σε επαρκή ποσότητα σε ένα τοπίο είναι σημαντικά στοιχεία για διατήρηση της βιοποικιλότητας ενώ, όπου αυτό δεν είναι εφικτό, η διάρθρωση έρχεται να βοηθήσει στη απάβλυνση των δυσμενών επιπτώσεων.