Χωροθέτηση σημείων ανεφοδιασμού πυρόσβεσης για την βέλτιστη πυροπροστασία στο νησί της Λευκάδας

Abstract

Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα φυσικό φαινόμενο ,που μπορεί να εξελιχθεί σε μια φυσική καταστροφή με σημαντικές επιπτώσεις τόσο στο φυσικό όσο και στο πολιτιστικό περιβάλλον ,υπονομεύοντας την οικονομία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Η εκδήλωση καταστροφικών δασικών πυρκαγιών, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την αειφόρο ανάπτυξη των δασών. Η αναγκαιότητα της παρούσας μελέτης ,προέκυψε από την συχνή και καταστροφική εμφάνιση τέτοιων φαινομένων , και έχει ως στόχο να συνδράμει στην μείωση των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα αντικειμενικός στόχος της παρούσας εργασίας, είναι ο εντοπισμός θέσεων που πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την χωροθέτηση σημείων ανεφοδιασμού πυρόσβεσης ,με απώτερο σκοπό την πρόληψη εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς. H μελέτη εφαρμόζεται στο νομό της Λευκάδος, γιατί είναι μια περιοχή που έχει υποστεί καταστροφικές συνέπειες από δασικές πυρκαγιές. Έτσι προέκυψε η ανάγκη ανάπτυξης ενός χωρικού συστήματος λήψης αποφάσεων, που εστιάζεται στην πρόληψη του φαινομένου των πυρκαγιών. Η έρευνα γίνεται με τον συνδυασμό της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης και των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Π.Κ.Α- Γ.Σ.Π.). Η σημασία τους είναι εμφανής στη διαδικασία χωροθέτησης αλλά και ως εργαλείο λήψης αποφάσεων με τη χρήση των κατάλληλων κριτηρίων. Στην παρούσα έρευνα, ως βασικό εργαλείο, χρησιμοποιείται η πρόσφατη έκδοση του λογισμικού Γ.Σ.Π., QGIS 2.18 Las Palmas. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ψηφιακά και χρησιμοποιήθηκαν ελεύθερα από το διαδίκτυο από διάφορες πηγές. Πρόκειται για διανυσματικά αρχεία (vector), αλλά και πλεγματικά αρχεία (raster). Για την δημιουργία των σταθμισμένων θεματικών χαρτών επιλέχτηκαν κριτήρια με βάση τον βαθμό επικινδυνότητας εκδήλωσης και κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς. Ο βαθμός επικινδυνότητας αναλύει όλους τους παράγοντες που συμβάλουν στην έναρξη των πυρκαγιών, όπως η κλίση, το υψόμετρο, τα είδη της καύσιμης ύλης, οι ζώνες επιρροής του οδικού και οικιστικού δικτύου. iv Εφαρμόστηκαν 6 κριτήρια για τον εντοπισμό των «κατάλληλων» θέσεων με βάση τους παραπάνω φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Για κάθε κριτήριο δημιουργήθηκε ο αντίστοιχος σταθμισμένος θεματικός χάρτης και προσδιορίστηκε η αντίστοιχη βαρύτητα. Ακολούθως, συνδυάστηκαν όλοι οι σταθμισμένοι χάρτες μέσω των ΓΣΠ και της τεχνικής S.A.W. (Simple Additive Weighting ), οπότε και προέκυψε ο χάρτης καταλληλότητας. Ο χάρτης αυτός, που αποτελεί τη συναλήθευση όλων των κριτηρίων ,προσδιορίζει τις βέλτιστες χωροθετικές επιλογές εγκατάστασης των επίγειων πυροσβεστικών μονάδων. Με βάση τα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι οι κατάλληλες θέσεις που πληρούν τα κριτήρια - σημεία εντοπίζονται διάσπαρτα σε όλη την επιφάνεια του νησιού αλλά παράλληλα είναι στοχευμένες και ρεαλιστικές. Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία, έχει σκοπό να συμβάλει στην ενεργό και άμεση διαχείριση φαινομένων πυρκαγιών, εστιάζοντας κυρίως στην αποτελεσματική πρόληψη. Επιπλέον, η συγκεκριμένη μεθοδολογία, στοχεύει στην παροχή ουσιαστικών και έγκυρων πληροφοριών σε όλους τους φορείς που προτίθενται να ασχοληθούν με την μελέτη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού αλλά και γενικότερα στη δημιουργία ενός ευέλικτου εργαλείου λήψης αποφάσεων, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές. Τέλος, προσφέρει το έναυσμα για περαιτέρω μελέτες για βελτίωση της επιστημονικής πληροφορίας ,ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την αειφορική διαχείριση των δασών και γενικότερα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος .