Φεμινισμός και γυναίκα στην Κλασική Αρχαιότητα: η περίπτωση του Πλάτωνα (Συμπόσιον και Πολιτεία)

Abstract

Η παρούσα εργασία, στο πρώτο μέρος της, προτάσσει τη μελέτη της κοινωνικής θέσης της γυναίκας στην Αρχαία Αθήνα και της απεικόνισης του γυναικείου φύλου στη λογοτεχνία των κλασικών χρόνων, προκειμένου να επικεντρωθεί στη συνέχεια (δεύτερο μέρος) στις πλατωνικές απόψεις για το γυναικείο φύλο στα έργα Συμπόσιον και Πολιτεία (5ο Βιβλίο). Σκοπός μου είναι να απαντήσω στο ερώτημα: εάν, οι ρηξικέλευθες και ανατρεπτικές για την εποχή τους απόψεις του Πλάτωνα περί γυναικών, στα δύο αυτά έργα, μπορούν να θεωρηθούν «φεμινιστικές» υπό το ερμηνευτικό φως των σύγχρονων σπουδών φύλου στη λογοτεχνία. Το συγκεκριμένο ζήτημα διερευνάται υπό το φως δύο κυρίως ερμηνευτικών τάσεων, που αναγιγνώσκουν την συγκεκριμένη πλατωνική θεώρηση, είτε ως μισογυνική είτε ως πρόδρομη φεμινιστικών αντιλήψεων. Σε σχέση με τα πλατωνικά κείμενα, η μελέτη κινείται σε δύο βασικούς άξονες. Στον πρώτο άξονα θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τα σημεία εκείνα του Συμποσίου και της Πολιτείας, όπου ο φιλόσοφος εκφράζει τις ριζοσπαστικές του αντιλήψεις σχετικά με την ισοτιμία της γυναικείας ‘φύσης’ με την ανδρική και κατ᾽ επέκταση την ισότιμη θέση της γυναίκας στην κοινωνική και πολιτική ζωή της ιδανικής πολιτείας. Σ’ ένα δεύτερο άξονα, μέσα από την ερμηνεία του λόγου της Διοτίμας στο Συμπόσιον, θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τις προεκτάσεις του πλατωνικού φιλοσοφικού στοχασμού, που αιώνες πριν εμφανίζεται να εγείρει ερωτήματα τα οποία ενδιαφέρουν και την σύγχρονη διανόηση, με κυριότερο το φεμινιστικό κίνημα. Στο πρώτο κεφάλαιο επιχειρείται μια ιστορική αναδρομή στην κλασική Αθήνα, προκειμένου να εξεταστεί η θέση της γυναίκας εκείνη την περίοδο. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα εξεταστεί η σχέση λογοτεχνίας και φύλου μέσα από τη φεμινιστική προσέγγιση. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αναζητηθεί η αναπαράσταση της γυναίκας στη λογοτεχνία του 5ου αιώνα, με βασική εστίαση το κλασικό δράμα. Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο θα εξεταστεί η θέση της γυναίκας στα έργα, Συμπόσιον και Πολιτεία του Πλάτωνα.