Χωρική μελέτη οικιστικής ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο, με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων. Η περίπτωση της Ηπείρου

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή εκπονήθηκε στα πλαίσια ολοκλήρωσης του Με-ταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών: «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» και έχει τίτλο «Χωρική Μελέτη Οικιστικής Ανάπτυξης σε Περιφερειακό Επίπεδο, με τη Χρήση Δορυφορικών Δεδομένων. Η Περίπτωση της Ηπείρου.»

Στα πλαίσια ανάπτυξης του υπό εξέταση θεματικού αντικειμένου, επιχειρείται η διε-ρεύνηση των επιμέρους χωρικών μεταβολών που αποτυπώνονται στο αστικό και πε-ριαστικό περιβάλλον της Περιφέρειας Ηπείρου και συνιστούν τη διερεύνηση της οι-κιστικής ανάπτυξης αυτής. Ορίστηκε η ευρύτερη περιοχή μελέτης, που είναι η Περι-φέρεια της Ηπείρου και για τη βέλτιστη προσέγγιση του ζητήματος, πραγματοποιή-θηκε αναλυτικότερος προσδιορισμός στην αποκλειστική περιοχή έρευνας. Πιο συγκε-κριμένα, την αποκλειστική περιοχή μελέτης συνιστούν τα τέσσερα αστικά κέντρα της Περιφέρειας Ηπείρου και ειδικότερα, η πόλη των Ιωαννίνων, η πόλη της Πρέβεζας, η πόλη της Άρτας και η πόλη της Ηγουμενίτσας και οι αντίστοιχες δημοτικές κοινότη-τες στις οποίες αυτές εντάσσονται.

Αρχικά, παρατίθενται στοιχεία που συγκροτούν το θεωρητικό μέρος και αυτά αφο-ρούν τα ευρύτερα επιστημονικά πεδία όπως είναι ο αστικός χώρος και οι διάφορες χωρικές μεταβολές που δύνανται να εντοπιστούν σε αυτόν, η επιστήμη της τηλεπι-σκόπησης και οι εφαρμογές της, αλλά και οι δορυφόροι ως πηγή δεδομένων λόγω των παραγόμενων δορυφορικών εικόνων και τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών. Βασική μέθοδος ανάδειξης των χωρικών μεταβολών αποτελεί η χρήση τηλεπισκοπι-κών μεθόδων και συγκεκριμένα η εφαρμογή της μεθόδου της επιβλεπόμενης ταξινό-μησης μέσω του λογισμικού QGIS.

Στη συνέχεια, καταγράφεται το σύνολο των στοιχείων που συγκροτούν και περιγρά-φουν κατά το βέλτιστο δυνατό τρόπο την υπάρχουσα κατάσταση της περιοχής μελέ-της. Αναλύονται στοιχεία που αιτιολογούν την επιλογή της αποκλειστικής περιοχής μελέτης. Παρατίθενται στοιχεία που περιγράφουν τη γεωγραφική τους θέση και λοι-πές ιδιαιτερότητές της. Επιπρόσθετα, αναλύονται στοιχεία που αντιπροσωπεύουν το υπάρχον οικιστικό δίκτυο και τα επιμέρους αστικά τοπία και αξιολογούνται τα στα-τιστικά στοιχεία δημογραφικού περιεχομένου. Ακόμη, αναφέρονται στοιχεία που α-φορούν στο δίκτυο υποδομών που διατρέχει την περιοχή μελέτης και τονίζονται επι-λεγμένα αναπτυξιακά προγράμματα που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τυχόν χωρι-κές μεταβολές και ανάπτυξη.

Η μεθοδολογία που ακολουθείται περιλαμβάνει την αξιοποίηση δορυφορικών εικό-νων Landsat 7 και Landsat 8 που εμπεριέχουν την περιοχή μελέτης. Η διαδικασία της ταξινόμησης των εικόνων αυτών πραγματοποιείται σε περιβάλλον Γεωγραφικών Συ-στημάτων Πληροφοριών και γίνεται χρήση του προγράμματος ανοικτού κώδικα QGIS. Κατά την ταξινόμηση των εικόνων, διαχωρίζεται κατά κύριο λόγο η εικόνα σε τρεις κλάσεις, στον αστικό και περιαστικό χώρο, στους χώρους πρασίνου και στο υ-δάτινο περιβάλλον. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας της ταξινόμησης αφορούν διά-φορες δορυφορικές απεικονίσεις των χρονολογιών 2000 και 2017, για τις οποίες πραγματοποιείται σύγκριση. Επιπλέον, επιχειρείται η αιτιολόγηση και η διερεύνηση της ορθότητας των αποτελεσμάτων αυτών μέσα από την ανάλυση δεδομένων, όπως είναι τα δημογραφικά δεδομένα.

Τέλος, επισημαίνονται οι κύριες χωρικές μεταβολές που απαντώνται στην περιοχή μελέτης και επιχειρείται η διερεύνηση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών αλλά και λοιπών συνθηκών που συντέλεσαν στη διαμόρφωση αυτών. Συνεπώς, με επαγωγική προσέγγιση καταλήγει αποδεκτή η θεώρηση ότι κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστι-κά αλλά και έργα στρατηγικής σημασίας δύνανται να επιφέρουν χωρικές μεταβολές σε αστικές και περιαστικές περιοχές.