Αξιολόγηση του κλίματος ασφάλειας των ογκολογικών ασθενών στις ογκολογικές κλινικές των δημόσιων γενικών νοσοκομείων της Κύπρου

Εισαγωγή: Η μειωμένη ασφάλεια στη φροντίδα των ασθενών, καθώς και τα αυξημένα λάθη από μέρους των επαγγελματιών υγείας κατά τη διάρκεια της περίθαλψης τους, αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα με άμεσες επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών, αλλά και με γενικότερες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Παρόλη όμως την έμφαση στην έρευνα για αξιολόγηση της κουλτούρας ασφάλειας των ασθενών και κατανόηση των παραγόντων που την επηρεάζουν, η έρευνα όσον αφορά τους ογκολογικούς ασθενείς είναι περιορισμένη.
Σκοπός: Η παρούσα διατριβή επιδιώκει να διερευνήσει τις αντιλήψεις των επαγγελματιών υγείας, αναφορικά με τους παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με την κουλτούρα ασφάλειας στη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών, καθώς και τη διαχείριση τυχόν ανεπιθύμητων συμβάντων, στις ογκολογικές κλινικές των δημόσιων νοσοκομείων της Κύπρου, μέσα από τη μέτρηση του κλίματος ασφάλειας για τους ογκολογικούς ασθενείς.
Υλικό και Μέθοδοι: Στην έρευνα συμμετείχαν 6 ιατροί και 46 νοσηλευτές από τις Ογκολογικές Κλινικές του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας και του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού (ποσοστό ανταπόκρισης 89,6%). Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε η ελληνική μετάφραση του ερωτηματολογίου «The Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPSC)» που περιλαμβάνει 42 ερωτήσεις κλειστού τύπου, εκφρασμένες σε πεντάβαθμη κλίμακα Likert, για τον έλεγχο 12 παραγόντων οι οποίοι συνδέονται με την κουλτούρα ασφάλειας. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS v20.
Αποτελέσματα: Ποσοστό 60,8% των συμμετεχόντων βαθμολόγησε την επίδοση της μονάδα του, σε σχέση με την ασφάλεια του ασθενή, ως πολύ καλή ή άριστη. Οι παράγοντες της κουλτούρας ασφάλειας που έλαβαν την υψηλότερη βαθμολογία ήταν η «Οργανωσιακή μάθηση-Συνεχής βελτίωση» (64,77%), η «Ανατροφοδότηση και επικοινωνία για τα λάθη» (64,73%) και η «Συνεργασία και ομαδική εργασία εντός των τμημάτων του νοσοκομείου» (62,53%), ενώ αντίθετα οι παράγοντες με το μικρότερο μέσο ποσοστό θετικών απαντήσεων ήταν η «Μη τιμωρητική αντίδραση στα λάθη» (21,83%), η «Στελέχωση» (25,00%), οι «Μεταφορές και διακομιδές ασθενών εντός του νοσοκομείου» (37,28%) και η «Συνεργασία και ομαδική εργασία μεταξύ των τμημάτων του νοσοκομείου» (39,70%), αποτελέσματα που σε μεγάλο βαθμό είναι σύμφωνα με τα ευρήματα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Διαπιστώθηκε, επίσης, σοβαρό πρόβλημα απόκρυψης ή παράλειψης αναφοράς των ανεπιθύμητων συμβάντων, ενώ βρέθηκε πως η βαθμολογία των παραγόντων που καθορίζουν την κουλτούρα ασφάλειας των ασθενών επηρεάζεται από διάφορα δημογραφικά χαρακτηριστικά.
Συμπεράσματα: Στις δημόσιες ογκολογικές κλινικές της Κύπρου υπάρχει μια σχετικά θετική κουλτούρα ασφάλειας στη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών, που όμως επιδέχεται βελτίωση. Στις υπό έρευνα κλινικές αναπτύσσονται δραστηριότητες για τη βελτίωση της ασφάλειας του ασθενή και θετικές αλλαγές μέσα από τα λάθη, ενώ υπάρχει καλό κλίμα συνεργασίας και αλληλοσεβασμός ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι ενημερώνονται για τα λάθη που συμβαίνουν και αναζητούν τρόπους για αποφυγή της επανάληψης τους. Παρόλα αυτά οι μεταφορές και διακομιδές ασθενών εντός του νοσοκομείου και η συνεργασία και ομαδική εργασία μεταξύ των τμημάτων του νοσοκομείου, πρέπει να βελτιωθούν, ενώ είναι αναγκαία η αντιμετώπιση της μειωμένης στελέχωσης και η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος αναφοράς ανεπιθύμητων συμβάντων. Εν κατακλείδι, επιβάλλεται η ενίσχυση της υφιστάμενης κουλτούρας ασφάλειας στις δημόσιες ογκολογικές κλινικές, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει στη γενικότερη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στον τόπο μας.