Αξιολόγηση της κουλτούρας ασφάλειας των ασθενών όπως την αντιλαμβάνονται οι νοσηλευτές σε δημόσιο νοσοκομείο της Κύπρου

Εισαγωγή: Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που αφορούν τη διαπίστευση κάθε νοσοκομείου έχει να κάνει με την ασφάλεια των ασθενών. Το συγκεκριμένο θέμα απασχολεί ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή Ένωση αφού μελέτες έχουν δείξει ότι διαπράττονται ιατρικά σφάλματα στο 10% περίπου των περιπτώσεων νοσηλείας σε νοσοκομείο, με αρνητικές συνέπειες στην υγεία των ασθενών και στα οικονομικά των νοσοκομείων. Η ασφάλεια των ασθενών αποτελεί σημαντική διάσταση της ποιότητας φροντίδας και πρέπει να διερευνάται σε συνάρτηση με την ασφάλεια του προσωπικού φροντίδας υγείας και την κουλτούρα ασφάλειας.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η μέτρηση και η αξιολόγηση της κουλτούρας ασφάλειας των ασθενών σε δημόσιο νοσοκομείο της Κύπρου μέσω των αντιλήψεων των νοσηλευτών με τη χρήση ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διασφάλιση της ποιότητας στην παροχή της νοσηλευτικής φροντίδας, στη βάση της ασφάλειας του ασθενή, της αποτελεσματικότητας και της ασθενοκεντρικής προσέγγισης.
Υλικό και Μέθοδος: H έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Απρίλιο μέχρι και το Μάιο του 2012 στο συγκεκριμένο νοσοκομείο. To εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν το μεταφρασμένο στα Ελληνικά δομημένο ερωτηματολόγιο ‘The Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPSC). Αποτελείται από 42 ερωτήσεις κλειστού τύπου τοποθετημένες στην πεντάβαθμη κλίμακα Likert, χωρισμένες σε πέντε ενότητες για την διερεύνηση 12 διαστάσεων της κουλτούρας ασφάλειας. To δείγμα αποτέλεσαν 205 νοσηλευτές (ποσοστό 89% του συνόλου των νοσηλευτών του νοσοκομείου) και η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με την χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 19.0.
Αποτελέσματα:. Γενικά, η κουλτούρα ασφάλειας στο συγκεκριμένο νοσηλευτήριο δεν μπορεί να κριθεί θετική παρόλο που το 88.8% εκτιμά ότι ο βαθμός ασφάλειας του ασθενή κυμαίνεται από το καλώς έως το άριστα στο τμήμα που εργάζεται. Τα κύρια ευρήματα δεικνύουν ότι εξαιρετικά υψηλό ποσοστό (80,5%) των συμμετεχόντων εργάζεται «πυροσβεστικά» λόγω της υποστελέχωσης των τμημάτων, το 41% των νοσηλευτών διατηρεί επιφυλάξεις για την ύπαρξη συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων, ενώ το 78% δήλωσε ότι υπάρχει ομαδική συνεργασία εντός των τμημάτων. H αντίληψη του 60% των νοσηλευτών φαίνεται αρνητική στη συχνότητα δήλωσης των λαθών και τoυ 63.4% στην δημιουργία κλίµατος µη τιμωρητέου περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα, οι συμμετέχοντες δηλώνουν την απουσία συστήματος καταγραφής λαθών, του προσωπικού ασφαλείας, καθώς και ελλείψεις σε βασικά αναλώσιμα και κτιριακές εγκαταστάσεις.
Συμπεράσματα: Από τα ευρήματα της έρευνας συνάγεται ότι η απόδοση του συγκεκριμένου νοσοκομείου σε θέματα ασφάλειας δεν μπορεί να κριθεί θετική. Εξάλλου, η κουλτούρα ασφάλειας των ασθενών επηρεάζεται αρνητικά και λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, που παρατείνει την υποστελέχωση των τμημάτων. Ωστόσο επείγει η ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων, η λειτουργία συστήματος αναφοράς λαθών και η σωστή στελέχωση του νοσηλευτηρίου. Εν κατακλείδι, τα λάθη δεν προκαλούνται μόνο από αμέλεια, αλλά και από υποκείμενα ελαττώματα στην οργάνωση, τα οποία καθιστούν το εργασιακό περιβάλλον επιρρεπή στα λάθη.