Διερεύνηση της συμμόρφωσης χρόνιων ασθενών με τη θεραπευτική τους αγωγή κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης

Abstract

Η ένταξη της Ελλάδας σε μνημονιακό καθεστώς επέφερε αλλαγές στο δημοσιονομικό προφίλ της χώρας. Η ανάγκη για την επιβολή μεταρρυθμίσεων και τη λήψη μέτρων, ώστε να επιτευχθεί η απόκτηση της χαμένης αξιοπιστίας της χώρας οδήγησε σε μέτρα, μείωσης δαπανών σε πολλούς τομείς όπως αυτός της υγείας. Η μείωση των δημοσίων δαπανών, η ταυτόχρονη αύξηση των ιδιωτικών δαπανών, η αύξηση σε θεσμοθετημένες συμ-πληρωμές καθώς και η ελαχιστοποίηση των δημόσιων παροχών υγείας οδήγησε τους ασφαλισμένους σε περιορισμούς τόσο στην πρόσβαση σε δομές υπηρεσιών υγείας όσο και στην αγορά των απαραίτητων συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Σκοπός: Στην παρούσα μελέτη διερευνάται ο βαθμός συμμόρφωσης των χρόνιων ασθενών στη φαρμακευτική τους αγωγή σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Σκοπός της διερεύνησης είναι να εξεταστεί κατά πόσο οι οικονομικές εξελίξεις έχουν επηρεάσει δείγμα του ηλικιωμένου πληθυσμού στο να ανταπεξέλθει σε βασικούς τομείς της ζωής του που συσχετίζονται με την κατάσταση της υγείας του και την χρήση υπηρεσιών υγείας. Μεθοδολογία: Πρόκειται για συγχρονική μελέτη όπου συμμετείχαν χρόνιοι ασθενείς, άνδρες και γυναίκες, 60 ετών και άνω, (Ν=500), κάτοικοι των Δήμων Ωραιοκάστρου, Πυλαία Χορτιάτη και του Δήμου Δέλτα του Νόμου Θεσσαλονίκης, ασφαλιστικά καλυμμένοι σε διάφορα ταμεία ή ανασφάλιστοι. Η έρευνα διεξήχθη από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2016. Από τα 540 ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της μελέτης απαντήθηκαν τα 500, με το ποσοστό ανταπόκρισης να ανέρχεται στο 92,59%. Χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο με κλειστές ερωτήσεις, που διαμορφώθηκε για τις ανάγκες της μελέτης από φοιτήτριες του ΑΠΚΥ υπό την εποπτεία της επιβλέπουσας της εργασίας και η ανάπτυξη του οποίου στηρίχτηκε στη βιβλιογραφία. Το ερωτηματολόγιο ελέγχθηκε για την αξιοπιστία του, με την μέθοδο ελέγχου-επανελέγχου, σε 25 άτομα. Ο υπό μελέτη πληθυσμός που συμμετείχε ήταν δείγμα ευκολίας Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS v 21.0. Αποτελέσματα: Η πλειοψηφία του δείγματος (95,6%) δήλωσε ότι έχει υποστεί μείωση στο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα και έχει κάνει περικοπές σε τομείς, όπως η διασκέδαση, η ένδυση, τα ταξίδια. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα όμως δεν έχει κάνει περικοπές στην αγορά φαρμάκων αν και το 67,2% απάντησε, ότι η συμμετοχή στο κόστος για την αγορά τους έχει 8 αυξηθεί. Η χρήση γενοσήμων αυξήθηκε μετά την οικονομική κρίση με το 48% να δηλώνει ότι τα χρησιμοποιεί επί του παρόντος και 46,6% να απαντά ότι άρχισε να τα χρησιμοποιεί μετά την οικονομική κρίση. Σημαντικό είναι το ποσοστό 39,6%, που απάντησε ότι τα γενόσημα φάρμακα διευκολύνουν τη συμμόρφωση με τη θεραπεία, ενώ το 27,2% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα αγόραζαν γενόσημα στο μέλλον λόγο μειωμένου κόστους. Η συμμόρφωση στη θεραπεία επηρεάζεται από το κατά πόσο οι ασθενείς μπορούν να ανταπεξέλθουν στα μηνιαία οικογενειακά τους έξοδα (p-value= 0,003) αλλά και από το κατά πόσο μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δαπάνες υγείας (p-value= 0,027) γεγονός που αποδεικνύει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε ζητήματα υγείας. Επίσης, το επίπεδο μόρφωσης επηρεάζει τη φαρμακευτική συμμόρφωση με τους ασθενείς που ανήκουν στο υποχρεωτικό μορφωτικό επίπεδο να έχουν χαμηλότερη συμμόρφωση (p-value= 0,007) σε αντίθεση με όσους ανήκουν σε υψηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης. Ένα σημαντικό επίσης εύρημα της μελέτης είναι οι διαφορές στη συμμόρφωση μεταξύ των ανδρών και των γυναικών του υπό μελέτη πληθυσμού. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες είχαν χαμηλότερη συμμόρφωση (p-value= 0,006) σε σύγκριση με τους άνδρες ασθενείς. Τέλος, υψηλότερη είναι συμμόρφωση όσων χρησιμοποιούν γενόσημα σκευάσματα σε αντίθεση με όσους ασθενείς χρησιμοποιούν γενόσημα ή γενόσημα και πρωτότυπα φαρμακευτικά σκευάσματα (p-value= 0.038). Συμπεράσματα: Η οικονομική κρίση δημιούργησε νέα δεδομένα σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής ένας εκ των οποίων είναι η υγεία. Τα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης προώθησαν την εμφάνιση κοινωνικών ανισοτήτων, που είχαν ως αποτέλεσμα τη μειωμένη παροχή υπηρεσιών από το κράτος και τη αδυναμία προμήθειας υπηρεσιών υγείας από τους πολίτες. Η στροφή των πολιτών σε δημόσιες δομές υγείας, οι αλλαγές στο σκηνικό των υπηρεσιών υγείας με την αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών δημιούργησε έντονα προβλήματα ειδικά σε ασθενείς των 60 και άνω, όπου η χρόνια χρήση φαρμάκων είναι ζωτικής σημασίας. Τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του φαινομένου της μη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή φαινόμενο με αυξητικές διαστάσεις και συνέπειες σε υγειονομικό, κοινωνικό και οικονομικό διάσταση. Τα αποτελέσματα δείχνουν, ότι οι χρόνιοι ασθενείς, δεν κάνουν εκπτώσεις ή παραχωρήσεις όσον αφορά την υγεία τους. Η πεποίθηση, ότι η λήψη της φαρμακευτικής αγωγής τους προλαμβάνει δυσάρεστες καταστάσεις έχει μια ισχυρή βάση και ως εκ τούτου επιλέγουν να μειώσουν τα παρεπόμενα έξοδα, όπως η ψυχαγωγία και τα ταξίδια, προκειμένου να εξοικονομήσουν χρήματα για τη θεραπεία τους.