Η διαχείριση της γνώσης: ένα εργαλείο αποτελεσματικής διοίκησης νοσοκομείων

Abstract

Η διαχείριση της γνώσης (ΔτΓ) αποτελεί μια φιλοσοφία αξιοποίησης της δύναμης που έχει η γνώση στη σημερινή εποχή του ανταγωνισμού και της έλλειψης πόρων. Περιλαμβάνει τη δημιουργία νέας γνώσης, τον εντοπισμό και την ανάλυση των διαθέσιμων και απαιτούμενων γνώσεων, το σχεδιασμό και τον έλεγχο των δράσεων για την ανάπτυξη του κεφαλαίου της γνώσης. Είναι απαραίτητη για την εξέλιξη των μονάδων υγείας, καθώς βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Οι στόχοι της διδακτορικής διατριβής είναι πολλαπλοί. Αρχικά, γίνεται μία σε βάθος έρευνα για την υφιστάμενη γνώση αναφορικά με τη ΔτΓ στις μονάδες υγείας, μέσα από τη συστηματική ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας. Από τα αποτελέσματα που αναλύθηκαν με ποιοτική ανάλυση περιεχομένου προέκυψε ότι τα βασικά στοιχεία της ΔτΓ είναι οι πεποιθήσεις για τη ΔτΓ, τα εσωτερικά και τα εξωτερικά κίνητρα, η σύνθεση και ο διαμοιρασμός της γνώσης, η ηγεσία, η κουλτούρα και τα εμπόδια. Διαπιστώθηκε επίσης ότι έλλειπε ένα ερωτηματολόγιο που να διερευνά τη ΔτΓ στις μονάδες υγείας. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που συμπληρώνεται από εργαζόμενους σε μονάδες υγείας, που έχει στόχο να αποτελέσει ένα εργαλείο για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τη ΔτΓ. Το ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε ακολουθώντας αυστηρά μεθοδολογικά βήματα. Δοκιμάστηκε με τη διαδικασία test-retest σε πιλοτικό δείγμα 31 επαγγελματιών υγείας τριών μικρών φορέων υγείας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ερωτηματολόγιο ήταν κατάλληλο να διανεμηθεί σε μεγαλύτερο δείγμα. Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε περιγραφική, επαγωγική στατιστική, παραγοντική ανάλυση και μοντέλα δομικών εξισώσεων. Χρησιμοποιήθηκε τα προγράμματα Excel, SPSS, και AMOS. Το βασικό δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 261 εργαζόμενοι νοσοκομείου 300 κλινών σε επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, με ποσοστό ανταπόκρισης 87%. Το 29,1% του δείγματος ήταν άνδρες και το 70,9% γυναίκες. Ως προς το επάγγελμα, 39,1% ήταν νοσηλευτές, 22,6% διοικητικοί υπάλληλοι, 18% ιατροί και 20,3% ασκούσαν άλλο επάγγελμα. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 44,61 (±8,06), ο μέσος χρόνος εργασίας τα 18,94 έτη (±8,69). v Από το μοντέλο δομικών εξισώσεων βρέθηκε μια ισχυρή σχέση ανάμεσα στα εσωτερικά κίνητρα και τις πεποιθήσεις για τη ΔτΓ, καθώς και από τα εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα με τη σύνθεση της γνώσης. Ακόμη, τα εσωτερικά και τα εξωτερικά κίνητρα φάνηκε να συνδέονται με τη συνεργασία και την εργασιακή ικανοποίηση. Τα εσωτερικά κίνητρα παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική συσχέτιση με την αυτο-αποτελεσματικότητα, ενώ δεν βρέθηκε συσχέτιση με την ηγεσία και την οργανωσιακή κουλτούρα. Αντίθετα, για τα εξωτερικά κίνητρα βρέθηκε μια στατιστικά σημαντική συσχέτιση με την ηγεσία και την οργανωσιακή κουλτούρα. Επίσης, η σύνθεση της γνώσης συνδέεται με το διαμοιρασμό και τη συνεργασία. Διάφορα εμπόδια επιδρούν αρνητικά στην πρόθεση των εργαζομένων για συμμετοχή στη ΔτΓ που αφορούν στην οργάνωση, την ηγεσία και την προσωπικότητα των εργαζομένων. Το φύλο, το εκπαιδευτικό επίπεδο και τα χρόνια εργασιακής εμπειρίας δεν βρέθηκε να σχετίζονται με την άποψη που έχουν οι εργαζόμενοι περί της γνώσης. Συμπερασματικά, οι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν τη δύναμη της γνώσης και του διαμοιρασμού της για την ατομική πρόοδο και την ανάπτυξη του φορέα, επιζητούν όμως αλλαγές από τους ηγέτες και το περιβάλλον για να μπορούν να συμμετέχουν στη διαχείριση της γνώσης.