Λογοτεχνία και κοινωνικά δίκτυα: Η αναγκαιότητα γνώσης και χρήσης της θεωρίας της πρόσληψης στη διδακτική της λογοτεχνίας στο Λύκειο
Abstract
Βασικός στόχος της διατριβής είναι να αναδείξει την αναγκαιότητα των θεωριών της πρόσληψης στη διδακτική της λογοτεχνίας στο Λύκειο. Οι θεωρίες της πρόσληψης έθεσαν τον αναγνώστη στο επίκεντρο της ερμηνευτικής διαδικασίας υποστηρίζοντας ότι η ερμηνεία έγκειται στην πρόσληψη του αναγνώστη. Μεταξύ άλλων πρόδρομος υπήρξε ο Gadamer απορρίπτοντας τη δυνατότητα ανασύστασης του κειμένου. Η θεωρία του επηρέασε τον Jauss, εισηγητή της αισθητικής της πρόσληψης στην οποία το υποκείμενο προσλαμβάνοντας στην εποχή του είναι αυτό που καθορίζει το νόημα. Παράλληλα, ο Iser με έμφαση στην αναγνωστική διαδικασία όρισε το νόημα ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης αναγνώστη και κειμένου.
Με μεθόδους ποιοτικής έρευνας επιχειρείται η ανάδειξη της αναγκαιότητας της εφαρμογής των θεωριών. Με τη μαγνητοφώνηση και απομαγνητοφώνηση διδασκαλίας ποιήματος στην τάξη μελετάται αν εφαρμόζονται θεωρίες λογοτεχνίας, ποιο είναι το αποτέλεσμα, ποια εργαλεία αξιοποιούνται, κατά πόσο υπάρχει αλληλεπίδραση στην τάξη και ποιος είναι ο ρόλος του μαθητή. Ταυτόχρονα ανιχνεύεται η αξιοποίηση και ο ρόλος των θεωριών της πρόσληψης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Επίσης, με ατομικές ημιδομημένες συνεντεύξεις σε δέκα καθηγητές και δέκα μαθητές της Β΄ και Γ΄ τάξης Λυκείου ερευνάται η άποψη τους για τη λογοτεχνία ως μάθημα αλλά και ως επικοινωνιακή πρακτική καθώς και η απόκλιση στις προσδοκίες που καλλιεργεί το σχολείο σε σχέση με τις προσδοκίες που καλλιεργούνται στα κοινωνικά δίκτυα στα οποία αναρτιούνται στίχοι με σκοπό την επικοινωνία και την έκφραση συναισθημάτων.
Η έρευνα επιδιώκει να αναδείξει ότι τα λογοτεχνικά κείμενα δεν πρέπει να διδάσκονται ως τετελεσμένα γεγονότα αναζητώντας τη μία και μοναδική ερμηνεία. Αντίθετα, πρέπει οι μαθητές - αναγνώστες να προσλαμβάνουν τα κείμενα στη δική τους εποχή δημιουργώντας οι ίδιοι τα νοήματα. Το μάθημα χρειάζεται νέα προσέγγιση σε επικοινωνιακή βάση επιτρέποντας τη δημιουργία και την προσωπική εμπλοκή.