Μαρξιστική θεωρία και υποκειμενική έκφραση στην ποιητική παραγωγή της μεταπολεμικής Ελλάδας

Abstract

Στόχος της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι να καταδείξει ότι το ποιητικό έργο της μεταπολεμικής περιόδου υπήρξε συνδεδεμένο αναπόδραστα με την κοινωνικο-πολιτική πραγματικότητα που το εξέθρεψε και βαθιά επηρεασμένο από τις πολιτισμικές αξίες, τις κοινωνικές εμπειρίες και τις ιδεολογικές συνιστώσες της, όχι, όμως, και κατ’ απόλυτο τρόπο αιτιοκρατικά συσχετισμένο ή μονοσήμαντα καθορισμένο από αυτή. Έγινε προσπάθεια να συνοψισθεί το αποτέλεσμα της έρευνας μόνο μέσα από συγκεκριμένα έργα τριών σημαντικών ποιητών της περιόδου και προτιμήθηκαν για το σκοπό αυτό οι πλέον ενδεδειγμένοι εκπρόσωποι των τριών βασικών τάσεων της μεταπολεμικής ποίησης: Του Γ. Ρίτσου ως εκφραστή της στρατευμένης πολιτικά ποίησης, του Μ. Αναγνωστάκη ως πολιτικού αλλά μη στρατευμένου ποιητή και τέλος του Μ. Σαχτούρη ως εκπροσώπου των νεοϋπερρεαλιστικών και υπαρξιακών τάσεων. Η μεταπτυχιακή διατριβή επικεντρώθηκε αρχικά στην ανάδειξη των υπαρξιακών και μοντερνιστικών ρωγμών στην εικόνα του μονοσήμαντου πολιτικού και κοινωνικού υποκειμένου που εμφανίζει η ποίηση του Γ. Ρίτσου ως αποτέλεσμα έκφρασης του πολυσήμαντου και αντιφατικού ποητικού υποκειμένου. Εν συνεχεία στην επισήμανση των διαπεραστικών παύσεων, ρωγμών, τομών και ασυνεχειών ως δείγματων ενός συνεχούς αλληγορικού αφηγήματος με διφορούμενο αντικείμενο και στην έκφραση της υπαρξιακής αγωνίας με ερωτική στόχευση ως αλληγορίας με πολιτικό στόχο στην ποίηση του Μ. Αναγνωστάκη. Τέλος στην προσπάθεια εξισορρόπησης του ποιητικού και του πραγματικού υποκειμένου και στη σύντηξή τους σε ένα ενιαίο χωροχρονικά ποητικό σύμπαν συνάμα με την ανάδειξη της δυναμικής του μαρξισμού σε συνδυασμό με την ψυχανάλυση μέσα από εικόνες της καθημερινότητας με εφιαλτικές προεκτάσεις μέσα από την ποίηση του Μ. Σαχτούρη. Το θεωρητικό πλαίσιο της διατριβής περιλαμβάνει θεωρίες κυρίως μαρξιστικής καταγωγής ή απόβλεψης, καθώς και κριτικές απόψεις έγκριτων μελετητών του ρεαλισμού, του μοντερνισμού, του εξπρεσιονισμού και θεωρητικών του υπερρεαλισμού και της νεοελληνικής κριτικής για τους υπό εξέταση ποιητές.