Διερεύνηση της επίδρασης του φρεατόφυτου Ziziphus lotus στο υδατικό περιεχόμενο του Thymbra capitata και στην παραγωγικότητα του οικοτόπου προτεραιότητας *5220

Abstract

Η ανεπαρκής υδατική διαθεσιμότητα αποτελεί τον κυριότερο περιοριστικό παράγοντα για τα φυτά στα Μεσογειακά οικοσυστήματα. Στα οικοσυστήματα αυτά λόγω της μακράς ξηρής περιόδου, η βλάστηση καλείται συχνά να προσαρμοστεί σε οριακές συνθήκες υδατικής επάρκειας. Ως εκ τούτου, τα φυτά κάνουν συντηρητική χρήση του διαθέσιμου νερού, εκμεταλλευόμενα όλες τις πιθανές πηγές του. Μια εξ αυτών των πηγών μπορεί να παρέχεται από το φαινόμενο της Υδραυλικής Ανύψωσης (Υ.Α.) που εκτελούν βαθύρριζα είδη. Μέσω της Υ.Α. διευκολύνεται η παροχή νερού σε γειτονικά τους φυτά με ρηχότερες ρίζες. Το φαινόμενο διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στη διαμόρφωση των Μεσογειακών οικοσυστημάτων σε ξηρές και ημι-άνυδρες περιοχές. Με βάση τα παραπάνω διερευνήσαμε το ρόλο που το βαθύρριζο Ziziphus lotus (L.) (έως 60 m βάθος ρίζας) μπορεί να διαδραματίσει ως φυτό τροφός «nurse plant» και το αν θα μπορούσε να εμφανίζει φαινόμενα Υ.Α. επηρεάζοντας, ανάμεσα σε άλλα, την υδατική περιεκτικότητα των βλαστών του γειτονικού φυτού Thymbra capitata (L.) Cav. καθώς και την πυκνότητα του πληθυσμού των θυμαριών, σε ένα πεδινό ημι-άνυδρο Μεσογειακό οικοσύστημα (οικότοπος προτεραιότητας *5220; Annex I; Council Directive 92/43/EEC) της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετρήσαμε, με δειγματοληψία κατά τη δύση του ήλιου και δειγματοληψία κατά την επόμενη αυγή, το βάρος φρέσκων βλαστών από 70 άτομα T. capitata και επαναζυγίζοντας τους μετά την αποξήρανση, εκτιμήσαμε την υδατική περιεκτικότητα των βλαστών. Λήφθηκαν δείγματα από άτομα T. capitata εντός τριών διαδοχικών ζωνών σε σχέση με την απόσταση από το εγγύτερο Z. lotus. Οι μετρήσεις έλαβαν χώρα τρεις φορές, από το μέσο μέχρι το τέλος της ξηρής καλοκαιρινής περιόδου και μία φορά κατά την υγρή περίοδο εντός του 2015-2016. Μετρήσαμε επίσης τη χωρική κατανομή των ατόμων T. capitata στον οικότοπο. Όσο μικρότερη ήταν η απόσταση των ατόμων T. capitata από το Z. lotus, τόσο στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη ήταν (α) η διαφορά στην υδατική περιεκτικότητα δύσης – αυγής στους βλαστούς των T. capitata, και (β) η πυκνότητα των T. capitata ανά m2. Αυτή η σημαντική χωρική συνάθροιση ανάμεσα στα δύο είδη φαίνεται να οφείλεται σε διάφορους μηχανισμούς διευκόλυνσης, κυρίως στην αυξημένη υδατική διαθεσιμότητα. Η Υ.Α. που φαίνεται πως δημιουργείται από τις βαθιές ρίζες του Z. lotus διαδραματίζει τον κυρίαρχο ρόλο, και σε αυτή οφείλεται πιθανότατα η διαφορά ανάμεσα στην υδατική περιεκτικότητα δύσης - αυγής των ατόμων T. capitata που φυτρώνουν κοντά στα Z. lotus. Συμπερασματικά οι θάμνοι Z. lotus μπορούν να δρουν ανακουφιστικά στην επίδραση του υδατικού στρες σε γειτονικά φυτά με λιγότερο βαθύ ριζικό σύστημα και επιδρούν στην παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων. Κατά συνέπεια θα μπορούσαν να περιορίσουν τις επιπτώσεις της εντονότερης ξηρασίας ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής στα ξηρά και ημί-άνυδρα Μεσογειακά οικοσυστήματα.