Τεχνικές του επαγγελματικού θεάτρου: Η εφαρμογή τους στο εκπαιδευτικό θέατρο και η παιδαγωγική τους αξία

Abstract

Το εκπαιδευτικό θέατρο ή εκπαιδευτικό δράμα (drama in education) αποτελεί πρωτοποριακή μορφή θεατρικής πρακτικής, με έντονα ερευνητικό χαρακτήρα και έναν αριθμό θεατρικών τεχνικών ενταγμένων οργανικά στις πρακτικές του. Θέτει τον μαθητή στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, δίνοντάς του τη δυνατότητα να αναπτύξει την κριτική και δημιουργική του σκέψη, να συνεργαστεί και να εμπλακεί βιωματικά στην ανακάλυψη της γνώσης. Στην παρούσα εργασία εντοπίζουμε τις θεατρικές τεχνικές, εστιάζοντας στον τρόπο που εφαρμόζονται στο εκπαιδευτικό θέατρο, ερευνώντας παράλληλα τις καταβολές τους που ανιχνεύονται στην πρακτική σημαντικών θεατρανθρώπων, όπως οι Στανισλάβσκι, Μπρεχτ, Μποάλ, Μπρουκ και Γκροτόφσκι. Από το «μαγικό εάν» του Στανισλάβσκι και την είσοδο των μαθητών στον φανταστικό κόσμο του θεάτρου, περνούμε στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από τον αναστοχασμό που καλλιεργούν οι τεχνικές από το θέατρο του Μπρεχτ και στην εμβάθυνση γύρω από τους λόγους που οδηγούν στη δόμηση συγκεκριμένων τρόπων συμπεριφοράς. Η ενεργός εμπλοκή στη θεατρική δράση και ο μετασχηματισμός της όπως εντοπίζονται στο θέατρο του Μποάλ δίνουν τη βάση για τη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών, συμμέτοχων στη διατήρηση και την επέκταση δημοκρατικών τακτικών, ενώ οι τεχνικές που πηγάζουν από την διαπολιτισμική προσέγγιση του θεάτρου του Πίτερ Μπρουκ οδηγούν στην αποδοχή του διαφορετικού και την αξιοποίηση του πολιτιστικού του κεφαλαίου προς όφελος της μαθητικής κοινότητας, εξαλείφοντας ρατσιστικές, ξενοφοβικές αντιλήψεις και στερεότυπα. Τέλος, η έμφαση που δίνει ο Γκροτόφσκι στη σχέση ηθοποιού –θεατή καταργώντας την απόσταση ανάμεσα σε σκηνή και πλατεία καθορίζει τη διαρκώς εναλλασσόμενη ροή μεταξύ δρώντων και παρατηρητών στο εκπαιδευτικό θέατρο, ενώ η έννοια του «φτωχού θεάτρου» με το σώμα του ηθοποιού να καθορίζει τον σκηνικό χώρο και την οικονομία των υλικών, εντοπίζεται στη δουλειά των μαθητών, οι οποίοι με αυτό τον τρόπο αξιοποιούν και εκφράζουν το πλούσιο φαντασιακό τους.