Αξιοποιώντας τη σάτιρα στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως θέμα την αξιοποίηση της σάτιρας μέσα από τη θεατρική αγωγή στη διδασκαλία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και συγκεκριμένα των φιλολογικών μαθημάτων. Η επιλογή του θέματος έγινε: α) λαμβάνοντας υπόψη αποτελέσματα ερευνών που κάνουν λόγο, αφενός, για την ευεργετική παρουσία του χιούμορ και του γέλιου στη σχολική αίθουσα, αφετέρου, για τις δυσκολίες εισαγωγής τους στα πλαίσια του επίσημου αναλυτικού σχολικού προγράμματος, β) λαμβάνοντας υπόψη, από τη μία, ότι το χιούμορ αποτελεί εργαλείο της σάτιρας και, από την άλλη, ότι ένας από τους στόχους της σάτιρας είναι η πρόκληση γέλιου, θεωρούμε ότι μέσω τόσο της σάτιρας όσο και άλλων μορφών του κωμικού μπορούν να εισαχθούν - χιούμορ και γέλιο - στο επίσημο αναλυτικό σχολικό πρόγραμμα σε ενότητες φιλολογικών μαθημάτων, γ) τέλος, λαμβάνοντας υπόψη ότι η θεατρική αγωγή αποτελεί μία από τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας και ότι η σάτιρα, αφενός, παρουσιάζει κοινά σημεία / εκπαιδευτικούς στόχους μαζί της (π.χ. ανάπτυξη κριτικής σκέψης, μελέτη κοινωνικών ζητημάτων, καλλιέργεια προφορικού και γραπτού λόγου, συμβολή στην κοινωνικοποίηση των μαθητών, κ.α.), αφετέρου, αποτελεί ένα εύπλαστο και ευέλικτο είδος που μπορεί να ενταχθεί σε διάφορα είδη τέχνης διατηρώντας αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της, θεωρούμε ότι μπορούν να συνδυαστούν και να ανταποκριθούν στις επιταγές των σύγχρονων παιδαγωγικών μεθόδων που κάνουν πιο ενεργό τον ρόλο του μαθητή στην αίθουσα και προάγουν ένα δημοκρατικότερο μοντέλο διδασκαλίας. Αφού, λοιπόν, αναλύσαμε όλα τα παραπάνω μέσα σε ένα θεωρητικό πλαίσιο κατά το Α’ μέρος της εργασίας, κρίναμε ωφέλιμη τη δημιουργία ενός ενδεικτικού σχεδίου διδασκαλίας και επιχειρήσαμε την εφαρμογή του. Στο πλαίσιο της ερευνητικής διαδικασίας που διενεργήσαμε, πραγματοποιήθηκε παιδαγωγική παρέμβαση στην ενότητα «Η σχέση των δύο φύλων και η θέση της γυναίκας σε αυτή» του μαθήματος της Νεοελληνικής Ποίησης και Πεζογραφίας της Α’ Λυκείου. Στην έρευνα επιχειρήθηκε η εφαρμογή μιας διδασκαλίας τεσσάρων διδακτικών ωρών μέσω της διεξαγωγής ποιοτικής έρευνας κατά την οποία αξιοποιήθηκαν οι μέθοδοι του ερωτηματολόγιου, της ημιδομημένης συνέντευξης και της ελεύθερης παρατήρησης. Ακόμα, στην έρευνα αξιοποιηθήκαν και στοιχεία από την ποσοτική έρευνα (διεξαγωγή στατιστικών αναλύσεων) με σκοπό τόσο την καλύτερη απεικόνιση των στοιχείων που συλλέξαμε από τα ερωτηματολόγια όσο και την πιο αποτελεσματική ερμηνεία τους, αλλά και την - όσο γίνεται - αντικειμενικότερη προσέγγιση του θέματος. Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν στο σύνολό τους θετικά και ταυτίζονταν με τους ευρύτερους στόχους της θεατρικής αγωγής, της σάτιρας και του χιούμορ / γέλιου. Τα αποτελέσματα αναλύονται και σχολιάζονται στο Β’ μέρος της εργασίας.