Διερεύνηση της σχέσης κλίματος-αγροτικής παραγωγής στην Κύπρο για επιπολαιόριζες και βαθύρριζες ξηρικές καλλιέργειες

Abstract

Εξετάσαμε τη σχέση της φυτικής παραγωγής με το κλίμα της Κύπρου και τη δυνατότητα προσαρμογής στην ξηρασία για τρεις διαφορετικές κατηγορίες φυτών με διαφορετική μορφολογία και λειτουργία τους ριζικού συστήματος: 1) τα χειμερινά σιτηρά 2) τα αμπέλια και 3) τις ελιές και χαρουπιές κατά τα τελευταία χρόνια όπου η Κύπρος διανύει μια περίοδο έντασης της ξηρασίας. Την παραπάνω περίοδο έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση στην γεωργική απόδοσή τους, γεγονός ανησυχητικό καθώς η ξηρασία στην περιοχή αναμένεται να ενισχυθεί περεταίρω σε συνθήκες έντασης του φαινομένου του θερμοκηπίου. Μεθοδολογικά, πραγματοποιήσαμε συσχετίσεις μεταξύ της βροχόπτωσης ή του δείκτη ξηρασίας SPI για διάφορες αθροιστικές περιόδους (από μήνα έως έξι έτη προ και συμπεριλαμβανομένου του έτους της παραγωγής) και διαφόρων δεικτών αγροτικής παραγωγής για τις 3 καλλιέργειες από το 1970-2012 στην Κύπρο. Εξετάστηκαν μόνο τα έτη όπου με βεβαιότητα οι καλλιέργειες ήταν ξηρικές (αρδευόμενη έκταση<33% ένατη της συνολικής). Οι δείκτες αφορούσαν στην ετήσια παραγωγή ενός τύπου καλλιέργειας προς την συνολική για το διάστημα 1960-1973 και 1975-2012 (δείκτης παραγωγής Α) και της ετήσιας παραγωγής προς τη συνολικά καλλιεργούμενη ετήσια έκταση (δείκτης παραγωγής Β). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παραγωγή: α) των σιτηρών είναι άμεσα εξαρτώμενη από τις βροχοπτώσεις Νοεμβρίου – Μαρτίου του τρέχοντος έτους, β) των αμπελιών είναι άμεσα εξαρτώμενη από τις βροχοπτώσεις Ιανουαρίου και Δεκεμβρίου, 3 με 6 ετών προ και συμπεριλαμβανομένου του έτους συγκομιδής και γ) των ελιών-χαρουπιών εξαρτάται από τις βροχοπτώσεις των 2-3 ετών που προηγούνται της παραγωγής. Άρα τα σιτηρά παρουσιάζουν πολύ μικρότερη ανθεκτικότατα στην ετήσια ξηρασία σε σχέση με τα δέντρα της ελιάς και χαρουπιάς, ενώ τη μεγαλύτερη παρουσιάζει το αμπέλι αφού φαίνεται να διαθέτει και το πιο βαθύ ριζικό σύστημα από τα φυτά που εξετάσαμε. Με βάση την προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή στην Κύπρο κατά τα επόμενα χρόνια όπου αναμένεται μείωση κυρίως της χειμερινής βροχόπτωσης, στα σιτηρά η παραγωγή θα επηρεαστεί αρνητικά το ίδιο το έτος εμφάνισης της ξηρασίας, οι ελιές-χαρουπιές θα επηρεαστούν περισσότερο όταν η ξηρασία ξεπερνάει τα δύο συνεχόμενα έτη, ενώ τα αμπέλια θα καθορίσουν την παραγωγικότητά τους από το καθεστώς εμφάνισης πολλών διαδοχικών ετών ανομβρίας (πέραν του διαστήματος των 5 ετών).