Αξιολόγηση της δυνατότητας παροχής υπηρεσιών υγείας σε ογκολογικούς ασθενείς μέσω Γενικής/Οικογενειακής ιατρικής
Επιτομή
Εισαγωγή:. Οι ασθενείς με καρκίνο είναι ασθενείς με χρόνια νόσο, αφού 50% αυτών θα περάσουν την 5-ετή επιβίωση. Ένα μεγάλο ποσοστό των αρρώστων θα διανύσουν μακρά πορεία και για μεγάλο χρονικό διάστημα θα βρεθούν εκτός νοσοκομείου μετά την αρχική θεραπεία. Κάποιοι από τους ασθενείς θα τύχουν τακτική παρακολούθηση με πλήρη ίαση και κάποιοι, δυστυχώς, θα υποτροπιάσουν και θα ακολουθήσουν το δύσκολο δρόμο των πολλαπλών θεραπειών, ενώ μερικοί ασθενείς στο τέλος θα υποβάλλονται μόνο σε υποστηρικτική θεραπεία. Σε όλα τα στάδια της εξέλιξης της νόσου και μετά ο ασθενής χρειάζεται εξωνοσοκομειακή ιατρική φροντίδα, ψυχολογική υποστήριξη και ψυχο-κοινωνική αποκατάσταση. Ο ρόλος του οικογενειακού/γενικού ιατρού, ο οποίος παρακολουθούσε τον ασθενή πριν να διαγνωσθεί με καρκίνο για διάφορες άλλες παθήσεις και απέκτησε μια μακροχρόνια σχέση-εμπιστοσύνη με τον ασθενή και το περιβάλλον του είναι άκρως σημαντικός. Στα πλαίσια του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ), που προσπαθεί να εφαρμοστεί στην Κύπρο εδώ και καιρό, ο γενικός γιατρός και οι εμπλεκόμενοι στην πρωτοβάθμια φροντίδα, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην εξωνοσοκομειακή φροντίδα των καρκινοπαθών με σκοπό της επίτευξης της καλύτερης ποιότητας ζωής σε όλα τα στάδια της νόσου τους. Η ολοκληρωμένη φροντίδα του ασθενή με καρκίνο είτε εντός είτε εκτός νοσοκομείου προϋποθέτει την στενή συνεργασία του ασθενούς και του οικογενειακού περιβάλλοντος με τους επαγγελματίες της υγείας, όπως και την συνεργασία του γενικού/οικογενιακού ιατρού με τον ογκολόγο.
Σκοπός: Σκοπός της διατριβής είναι να γίνει μια επισκόπηση της κατάστασης που υπάρχει αυτή την στιγμή στην Κύπρο όσον αφορά την φροντίδα των καρκινοπαθών από τους γενικούς ιατρούς, που πρόκειται να ενταχθούν στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με την εφαρμογή του ΓΕΣΥ. Επίσης, να ανιχνευθούν τα πιθανά ελλείμματα και ζητήματα στον τομέα αυτό. Έχει διερευνηθεί η ετοιμότητα των γενικών ιατρών στο να εμπλακούν σε εξειδικευμένα θέματα όπως ο προγραμματισμός προληπτικών εξετάσεων διαλογής για τον καρκίνο, η παρακολούθηση των παρενεργειών της θεραπείας και η εκπαίδευση στα επείγοντα ογκολογικά θέματα, που χρήζουν άμεσης αναγνώρισης για ταχεία παραπομπή και σωστή αντιμετώπιση. Επίσης, έχει εκτιμηθεί η δυνατότητα των γενικών ιατρών να εξετάζουν και να παρακολουθούν ασθενείς με καρκίνο στην καθημερινή ρουτίνα των ιατρείων τους και η διάθεση των ιατρών για την αναβάθμιση των γνώσεων στα συγκεκριμένα θέματα, όπως και η πρόθεση για την συνεργασία με τους ογκολόγους και τους οργανισμούς παρηγορητικής και κατοίκον φροντίδας.
Υλικό και μέθοδος: Η μελέτη έγινε μέσω του ερωτηματολογίου, το οποίο ζητήθηκε να συμπληρωθεί από τους γενικούς ιατρούς, εγγεγραμμένους στην Κύπρο. Για τους σκοπούς αυτούς ζητήθηκαν δύο ξεχωριστές λίστες ιατρών - κάτοχων ειδικότητας Γενικής Ιατρικής και ιατρών χωρίς ειδικότητα - από τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ).
Αποτελέσματα: Ανταποκριθήκαν οι 148 ιατροί, από τους οποίους οι 61(41%) ιατροί δεν είχαν τον τίτλο ειδικότητας Γενικής Ιατρικής και οι 86 (58%) ιατροί δήλωσαν ότι κατείχαν την ειδικότητα. Οι περισσότεροι ιατροί εκτίμησαν τις γνώσεις τους σχετικά με διάφορα θέματα καρκίνου ως καλές. Ενώ οι ιατροί αναφέρθηκαν στις δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν στην πρόσβαση στην επικοινωνία με τον ογκολόγο, εκτιμούν ως καλή την συνεργασία μαζί του και σχεδόν όλοι γενικοί ιατροί θα ήθελαν να συνεργαστούν με τον ογκολόγο και να σχεδιάσουν το κοινό πλάνο παρακολούθησης του ασθενή. Στα θέματα παρακολούθησης και φροντίδας των ασθενών με καρκίνο με τα ίδια δεδομένα φάνηκε, ότι η ύπαρξη του τίτλου ειδικότητας δεν παίζει τόσο ρόλο όσο η προηγούμενη πείρα στα ογκολογικά τμήματα και/ή εκπαίδευση στα συναφή θέματα καρκίνου. Οι ιδιώτες ιατροί έχουν την πιο εύκολη πρόσβαση και καλύτερη επικοινωνία με τον ογκολόγο και νιώθουν πιο σίγουροι για τις γνώσεις τους σχετικά με τον καρκίνο, νιώθουν πιο έμπειροι στα θέματα αντιμετώπισης του πόνου και της χρήσης μορφίνης με μεγάλη διαφορά σε σχέση με τους ιατρούς του δημοσίου.
Τέλος, όλοι ιατροί είναι ομόφωνοι στο θέμα της ένταξης των ενοτήτων για τον καρκίνο στα συνέδρια Γενικής ιατρικής στην Κύπρο.
Συμπεράσματα: Όλοι ιατροί ανεξαρτήτως της ύπαρξης του τίτλου ειδικότητας και ανεξαρτήτως του τομέα, στον οποίο εργάζονται έχουν την ίδια ανάγκη για την περαιτέρω εκπαίδευση στα θέματα καρκίνου με σκοπό την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους ασθενείς με καρκίνο, εκφράζουν την επιθυμία για στενή συνεργασία με τον ογκολόγο και σχεδιασμό κοινού πλάνου παρακολούθησης και φροντίδας των ογκολογικών ασθενών σε όλα τα στάδια της νόσου τους.