Η διακυβέρνηση των ελληνικών δημόσιων νοσοκομείων: Διαχρονική εξέλιξη, ανάγκες και προοπτικές
Abstract
Ο δημόσιος και επιστημονικός ισχυρισμός ότι, η σύγχρονη διεθνής οικονομική κρίση, με έντονες υφεσιακές επιπτώσεις στην Ελλάδα από το 2010, δημιουργεί τις κατάλληλες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες για μεταρρυθμίσεις στη δημόσια πολιτική, υπήρξε το έναυσμα της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής. Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της διαχρονικής εξέλιξης των σύγχρονων αναγκών και των ενδεχομένων προοπτικών της νοσοκομειακής διακυβέρνησης στην Ελλάδα. Αντικείμενα ερεύνης υπήρξαν τρείς (3) άξονες ενδιαφέροντος (α) το μοντέλο οργάνωσης δημόσιων νοσοκομείων, (β) ο τρόπος αξιολόγησης-επιλογής των διοικήσεων και (γ) η χρήση επιστημονικών εργαλείων, ως παράγοντες επιτυχούς διαχείρισης των μονάδων.
Τα αρχεία του ελληνικού εθνικού τυπογραφείου, του επιστημονικού περιοδικού "Επιθεώρηση Υγείας", του European Observatory on Health and Policies και οι ημι-δομημένες συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από δώδεκα (12) ειδικούς στον τομέα υγείας, αποτέλεσαν το βασικό υλικό της μελέτης. Η τεκμηρίωση συμπληρώθηκε με συναφείς βιβλιογραφικές πηγές άρθρα και επιστημονικές έρευνες.
Για την επίτευξη του σκοπού της μελέτης, αποτυπώθηκε η διαχρονική εξέλιξη των αντικειμένων ερεύνης στην ελληνική νομοθεσία (1824-2015) και πραγματοποιήθηκε ιστορική αναδρομή στη νοσοκομειακή διακυβέρνηση από την ίδρυση του ΕΣΥ (1983) εώς σήμερα. Καταγράφηκε η ανασκόπηση μεταρρυθμίσεων, επί των αντικειμένων ερεύνης σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και η μέθοδος προσέγγισης των ερωτημάτων συμπληρώθηκε με τη διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας, από την οποία εξήχθησαν συμπεράσματα για τις προοπτικές της εγχώριας νοσοκομειακής διακυβέρνησης.
Η μελέτη της ελληνικής νομοθεσίας ανέδειξε την παράλληλη εξέλιξη των εγκατεστημένων θεσμών και των δρώντων στον τομέα υγείας, που παρήγαγε ένα δημόσιο χώρο κυριαρχούμενο από τα κόμματα, τα συνδικάτα, το ιατρικό σώμα και τις πελατειακές σχέσεις μεταξύ αυτών. Η ιστορική αναδρομή, στα τελευταία 32 χρόνια, της νοσοκομειακής διακυβέρνησης αποκάλυψε το έλλειμμα στρατηγικού σχεδιασμού και συντονισμού του συστήματος και τον ιατροκεντρικό χαρακτήρα αυτού καθώς και την επικράτηση των συντεχνιακών και κομματικών συμφερόντων έναντι της αξιοκρατίας και της δημόσιας λογοδοσίας. Ως συνέπεια, η ηθική κατάρρευση του δημόσιου συστήματος περίθαλψης προηγήθηκε της οικονομικής πτώχευσης των νοσοκομείων.
Η έρευνα της ευρωπαϊκής σκηνής στη νοσοκομειακή διακυβέρνηση έδειξε ότι η βιωσιμότητα των συστημάτων απαίτησε μεταρρυθμίσεις, που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν. Η ποιοτική έρευνα επιβεβαίωσε τα προερευνητικά ευρήματα και την ανάγκη άμεσης λήψης αποφάσεων αναδιοργάνωσης και τεχνοκρατικής διοίκησης των ελληνικών κρατικών νοσοκομείων. Ως προοπτικές της νοσοκομειακής διακυβέρνησης, προτάθηκαν τέσσερα πιθανά μοντέλα οργάνωσης των μονάδων και τρόποι αξιολόγησης-επιλογής των αρίστων, και όχι των αρεστών, στη διαχείριση της δημόσιας περίθαλψης. Επιπροσθέτως, τεκμηριώθηκε η σχέση της χρήσης επιστημονικών εργαλείων διαχείρισης των νοσοκομείων με τη βιωσιμότητα, την οικονομικά αποδοτική και την κλινικά αποτελεσματική λειτουργία των νοσοκομείων. Τέλος, κρίθηκε ότι, η γενικευμένη κρίση, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα, είναι "παράθυρο ευκαιρίας" υπερνίκησης των παθογενειών. Η υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στ σύστημα περίθαλψης είναι επιτακτικό ζήτημα δημοσίου συμφέροντος.
Συμπερασματικά, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι, εάν ληφθούν άμεσα μέτρα οργανωτικής ανασυγκρότησης και οικονομικής εξυγίανσης, μέχρι το τέλος του 2015, τα κρατικά νοσοκομεία θα καταρρεύσουν και θα περάσουν σε μια οιονεί ιδιωτικοποίηση. Κι αυτή η διαπίστωση θέτει προ των ευθυνών της σύμπασα την ελληνική κοινωνία, πολίτες και πολιτικούς.