Μέτρηση της οργανωσιακής κουλτούρας της ασάφειας και σύγκρουσης ρόλων στους επαγγελματίες υγείας στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Κύπρο

Abstract

Σκοπός της μελέτης: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι, η αποτύπωση της οργανωσιακής κουλτούρας που διέπει τα κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην Κύπρο, ο προσδιορισμός του βαθμού ασάφειας και σύγκρουσης ρόλων που βιώνουν οι ιατροί και νοσηλευτές που εργάζονται σε αυτά και ο βαθμός ικανοποίησης των εργαζομένων. Υλικό και μέθοδοι: Πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν οι 144 γενικοί ιατροί και 162 νοσηλευτές που εργάζονται στα κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) σε ολόκληρη την Κύπρο. Στη μελέτη χρησιμοποιήθηκε ένα ερευνητικό εργαλείο το οποίο περιλαμβάνει δηλώσεις που αφορούν την παρουσία ή όχι ασάφειας και σύγκρουσης ρόλων στην εργασία (κλίμακα ασάφειας και σύγκρουσης ρόλων των Rizzo και συν), δηλώσεις που αφορούν τον τύπο της οργανωσιακής κουλτούρας (εργαλείο Organizational Culture Profile των O’Reilly και Chatman –αναθεωρημένη μορφή) και δηλώσεις που αφορούν την επαγγελματική ικανοποίηση. Για τη στατιστική ανάλυση και επεξεργασία των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS. Για κατηγορικές μεταβλητές με δύο ομάδες έγινε έλεγχος με το Κριτήριο t. Για περισσότερες από δύο ομάδες έγινε έλεγχος με τη χρήση της Ανάλυσης Διασποράς. Αποτελέσματα: Το ποσοστό συμμετοχής στη μελέτη ανήλθε στο 72.9%, με αντίστοιχα ποσοστά για γενικούς ιατρούς και νοσηλευτές 67.4% και 77.8%. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 42.6 ± 10.7 έτη. Ο μέσος όρος (± Τυπική Απόκλιση- Τ. Α.) για τις δηλώσεις ασάφειας ρόλων ήταν 4.08 ± 0.31 και για τις δηλώσεις σύγκρουσης ρόλων 3.19 ± 0.59. Εργαζόμενοι που είχαν συμπληρώσει ≥ 16 έτη υπηρεσίας δήλωσαν μεγαλύτερη σαφήνεια στην άσκηση των εργασιακών τους ρόλων σε σύγκριση με εργαζομένους που είχαν 6-15 έτη υπηρεσίας (μέσος όρος 4.22 vs, 3.88, p= 0.007). Σύμφωνα με τις δηλώσεις των εργαζομένων, η κατηγορία οργανωσιακής κουλτούρας «προσανατολισμός στην απόδοση» αναδείχθηκε ως ο επιθυμητός τύπος κουλτούρας στην ΠΦΥ (μέσος όρος ± Τ. Α: 1.39 ± 0.04) ενώ λιγότερο σημαντική κουλτούρα, αναδείχθηκε η «ανταγωνιστικότητα» (μέσος όρος ± Τ. Α: 1.73 ± 0.42). Αντίστοιχα η κυρίαρχη κουλτούρα που προάγεται στην ΠΦΥ είναι η «υποστηρικτικότητα» (μέσος όρος ± Τ. Α: 2.37 ± 0.80), ενώ η κουλτούρα που κυριαρχεί λιγότερο είναι η «έμφαση στην ανταμοιβή» (μέσος όρος ± Τ. Α: 2.91 ± 0.94). Οι εργαζόμενοι στην επαρχία Λευκωσίας αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στις κατηγορίες της «υποστηρικτικότητας», «καινοτομίας», «προσανατολισμού στην απόδοση», «σταθερότητας» και «κοινωνικής υπευθυνότητας» για την εργασία τους σε σύγκριση με τους εργαζόμενους στην επαρχία Λεμεσού. Οι αντίστοιχοι μέσοι όροι ήταν: 1.37 vs 1.61, p= 0.035, 1.55 vs 1.87, p= 0.018, 1.29 vs 1.52, p= 0.028, 1.32 vs 1.64, p= 0.005 και 1.44 vs 1.70, p= 0.008. Όσον αφορά την ικανοποίηση του πληθυσμού της μελέτης, η μεγαλύτερη ικανοποίηση καταγράφηκε για τους συνεργάτες στην εργασία, ενώ η μικρότερη για τις προσδοκίες προαγωγής (μέσοι όροι ± Τ. Α: 2.06 ± 0.89 και 3.17 ± 1.21 αντίστοιχα). Στατιστικά σημαντική διαφορά σημειώθηκε ανάμεσα στην επαγγελματική ιδιότητα και την ικανοποίηση από την αμοιβή, με τους γενικούς ιατρούς να δηλώνουν μικρότερη ικανοποίηση σε σύγκριση με τους νοσηλευτές (μέσος όρος 2.77 vs 2.69, p= 0.005). Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, υπάρχει αρκετή σαφήνεια στην άσκηση των εργασιακών ρόλων των επαγγελματιών υγείας στην ΠΦΥ και μέτριο επίπεδο σύγκρουσης ρόλων. Επίσης αποδίδεται μεγαλύτερη σημασία σε αξίες όπως ο υψηλός βαθμός οργάνωσης του εργαζομένου, οι υψηλές προσδοκίες για απόδοση, ο προσανατολισμός στο αποτέλεσμα. Τα αποτελέσματα της μελέτης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή οργανωσιακών παρεμβάσεων στα Κ. Υ. πριν την εφαρμογή του νέου συστήματος υγείας στην Κύπρο.