Η πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων σε περίοδο κρίσης

Abstract

Στόχος της παρούσας ερευνητικής διατριβής είναι η επικέντρωση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, οι επιπτώσεις που η οικονομική κρίση έχει επιφέρει στο εσωτερικό της κάθε δομής αλλά και στον αριθμό και προφίλ των χρηστών των υπηρεσιών καθώς και στις στρατηγικές που αναπτύσσουν στα πλαίσια της εξελισσόμενης κοινωνικοοικονομικής κρίσης. Σημαντική, επίσης, είναι η διερεύνηση της προσφοράς-ζήτησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων ειδικότερα στις ημέρες μας όπου η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η αύξηση των ψυχοπιεστικών καταστάσεων που δημιουργούνται από την κρίση έχουν αυξηθεί. Για τον σκοπό αυτό διεξήχθη ποιοτική έρευνα στους παρόχους ψυχικής υγείας των κοινοτικών δομών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων οι οποίοι ανήκανε στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής κάτω από το πλαίσιο του προγράμματος αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς» και την κατάργηση του νοσοκομείου, μεταφερθήκανε στις διοικητικές υπηρεσίες τριών νοσοκομείων της Αττικής (Νοσοκομείο Παίδων «Π&Α Κυριακού», Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, Ασκληπιείο Βούλας). Ως εργαλείο της μεθοδολογικής έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ημι-δομημένη συνέντευξη η οποία αποτελείται από τα δημογραφικά στοιχεία του ερωτώμενου και από ένα σύνολο προκαθορισμένων, ανοιχτού τύπου, ερωτήσεων. Ως βάση για το εν λόγω ερωτηματολόγιο ήταν το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «FRAGMEX», «Διάσπαση και Αποκλεισμός: Κατανοώντας και ξεπερνώντας τις πολύπλευρες επιπτώσεις της κρίσης» (www.fragmex.eu), το οποίο υλοποιείται κάτω από την πράξη «Διμερής Ε&Τ Συνεργασίας Ελλάδας – Γερμανίας 2013-2015» της Δράσης Εθνικής Εμβέλειας «Διμερείς, Πολυμερείς και Περιφερειακές Ε&Τ Συνεργασίες» και έχει ως στόχο τη μελέτη των φαινομένων διάσπασης τόσο στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών όσο και ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Ως δεύτερη βάση, ήταν το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία της Ερευνητικής Έκθεσης «Access to health care in time of crisis», του οργανισμού «Eurofound» στην οποία συμμετείχε και το Παρατηρητήριο για την Κρίση ερευνώντας την περίπτωση της Ελλάδας. Σκοπός της ερευνητικής έκθεσης ήταν η καταγραφή των επιπτώσεων της κρίσης στη δυνατότητα της πρόσβασης των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας καθώς και η ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών και πρωτοβουλιών που μπορούν να εφαρμοστούν στη διοίκηση των 10 μονάδων υπηρεσιών υγείας κατά τη διάρκεια της κρίσης ( www.crisisobs.gr). Όσον αφορά την ανάλυση των αποτελεσμάτων των ερευνητικών ερωτημάτων χρησιμοποιήθηκε η μεθοδολογία «critical discourse analysis». Η επιλογή της συγκεκριμένης θεματικής και μεθοδολογίας, είναι η καινοτομία του θέματος και της ποιοτικής μεθοδολογίας τόσο στον Ελλαδικό και Κυπριακό χώρο όσο και στο χώρο της υγείας. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας εντοπίζουν τις επιπτώσεις που έχει επιφέρει η κρίση σε πολλά επίπεδα στο εσωτερικό των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, όπως στο ανθρώπινο δυναμικό, την ποιότητα των υπηρεσιών τους, τους δικαιούχους, την χρηματοδότηση, τις δαπάνες κ.α. Αξιοσημείωτο αναφοράς είναι η παρουσίαση των στρατηγικών ανάπτυξης σε κάθε ένα από τα επίπεδα μελέτης της έρευνας καθώς και η παρουσίαση των προϋπαρχουσών στρατηγικών σε περίοδο προ κρίσης χρησιμοποιώντας την συγκριτική ανάλυση. Κάποιες από τις στρατηγικές αντιμετώπισης της κρίσης, όπως παρουσιάζονται στο τέταρτο κεφάλαιο, είναι η συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας των υπό μελέτη υπηρεσιών, η προσωπική οικονομική συνεισφορά για κάλυψη υλικών υποδομών, η συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, η μείωση των αποκαταστασιακών προγραμμάτων κλπ.