Συγκεντρωση και ανταγωνισμός. Οι συνέπειες στον κλάδο τροφίμων στην Ελλάδα με έμφαση την τοπική ανάπτυξη του Δήμου Διρφύων-Μεσσαπίων του νομού Εύβοιας
Abstract
Η διατριβή αποσκοπεί στο να αναδείξει βασικές πλευρές της σχέσης συγκέντρωση – ανταγωνισμός στη διαδικασία της περιφερειοποίησης και της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και των θεσμών. Ο διεθνείς ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, οδηγεί στην ανάπτυξη γιγαντιαίων επιχειρηματικών ομίλων με εμβέλεια που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια του εθνικού κράτους και της εθνικής οικονομίας.
Η εργασία στο πρώτο της μέρος θα επικεντρωθεί στη συγκέντρωση του κεφαλαίου και των μορφών ανταγωνισμού. Η συγκέντρωση του κεφαλαίου θα αναλυθεί τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και σε επίπεδο εμπορίου. Ο δε ανταγωνισμός θα αναλυθεί στις διάφορες μορφές του και ιδιαίτερα θα αναλυθεί η μορφή του μονοπωλιακού και του ολιγοπωλιακού ανταγωνισμού. Στο πρώτο αυτό μέρος η εργασία θα επικεντρωθεί στο γεγονός ότι πολλές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν επιτύχει ένα ιδιαίτερα υψηλό βαθμό συσσώρευσης του κεφαλαίου όπως και μεγέθους. Κατά συνέπεια, τους δίνεται η δυνατότητα να δρουν παγκόσμια.
Το δεύτερο μέρος θα επικεντρωθεί στις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου τροφίμων και στο βαθμό διεθνοποίησης τους. Η έντονη όξυνση του ανταγωνισμού, η διεθνοποίηση των ελληνικών ομίλων και οι προσπάθειες περαιτέρω διείσδυσης των ξένων πολυεθνικών επιχειρήσεων στην εγχώρια αγορά, δημιουργούν συνθήκες μονοπωλιακού και ολιγοπωλιακού ανταγωνισμού με υπερκέρδη ιδιαίτερα στο τομέα του εμπορίου.
Ο κλάδος τροφίμων είναι από τους μεγαλύτερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, τόσο από πλευράς κύκλου εργασιών και αριθμού απασχολουμένων, όσο και από πλευράς αριθμού επιχειρήσεων. Ο κλάδος διαχωρίζεται σε εννέα επιμέρους υπό-κλάδους (αγορές), η μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι η αγορά των λιανικών πωλήσεων των τελικών προϊόντων (super markets).
Το τρίτο μέρος της προτεινόμενης διατριβής αναφέρεται στην ανάλυση της τοπικής αγοράς της περιοχής του Δήμου Διρφύων - Μεσσαπίων. Οι μεγάλες διεθνείς αλυσίδες με τον μεγάλο τζίρο, την ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη και το χαμηλό κόστος διάθεσης ανά μονάδα, ανταγωνίζονται μικρά τοπικές επιχειρήσεις και τοπικές αλυσίδες, οι οποίες, όμως, δεν μπορούν να προσφέρουν τα ίδια προϊόντα σε εξίσου χαμηλές τιμές. Τα ερωτήματα που δημιουργούνται και πρόκειται να διερευνηθούν μέσα από την συγκεκριμένη έρευνα που θα γίνει στο Δήμο Διρφύων - Μεσσαπίων είναι πολλά. Ένα βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι το εάν στις συνθήκες αυτές του κλάδου τροφίμων – super markets μπορούν να αντέξουν, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα, αυτή την ένταση του ανταγωνισμού που πολλές φορές είναι και αθέμιτος και άνισος. Η διερεύνηση του ζητήματος αυτού, που θα στηριχτεί σε πρωτογενή στοιχεία από επιτόπια έρευνα, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον διότι στην αγορά αυτή, όπως θα διευκρινιστεί στο ιστορικό της διαμόρφωσής της, ανταγωνίζονται πολυεθνικές επιχειρήσεις, ελληνικές επιχειρήσεις με διεθνείς συνεργασίες και διασυνδέσεις, καθώς και μεγάλες ελληνικές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες υφίστανται ισχυρές πιέσεις λόγω της διαδικασίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου που χαρακτηρίζει την ιδιαίτερα δυναμική τοπική αγορά της περιοχής του Δήμου Διρφύων - Μεσσαπίων σε συνθήκες οξυνόμενου ανταγωνισμού τα τελευταία χρόνια.
Τα συμπεράσματα από την ανάλυση αυτή θα συσχετιστούν με τα συμπεράσματα του δεύτερου μέρους και θα επισημανθούν και αναλυθούν οι τυχόν συμπτώσεις και αποκλείσεις που υπάρχουν. Τέλος, τα συμπεράσματα από τη σύγκριση αυτή θα συσχετιστούν με την ανάλυση, τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα του πρώτου μέρους.