Συγκριτική μελέτη της οικονομικής θέσης της Τράπεζας Πειραιώς, πριν και μετά τη συγχώνευση της με τις υπόλοιπες τράπεζες

Abstract

Η παρούσα εργασία έχει σαν αντικείμενο χρηματοοικονομικής ανάλυσης την περίπτωση της ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, τόσο πριν, όσο και μετά τη συγχώνευσή της με τις υπόλοιπες τράπεζες, ενόψει της αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος που συναποφασίστηκε από την ΤΡΟΙΚΑ [(η οποία αποτελείται από την ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ (ΕΕ), την ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (ΕΚΤ) και το ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ (ΔΝΤ)] και την ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΟΣ, το 2012. Οι λόγοι για τους οποίους επέλεξα αυτό το θέμα για την εκπόνηση της διπλωματικής μου εργασίας είναι ποικίλοι: • Πρώτα απ’ όλα, εργάζομαι στην Τράπεζα Πειραιώς, πλέον, αφού, όπως θα αναφέρω και στη συνέχεια, το 2012 εξαγόρασε το υγειές τμήμα της ΑΤΕBΑΝΚ στην οποία εργαζόμουν μέχρι τότε. • Επίσης, θεωρώ ότι το θέμα αυτό είναι αρκετά επίκαιρο, καθώς το τραπεζικό σύστημα ήταν (και τώρα ακόμα περισσότερο) εξακολουθεί να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομική ανάπτυξη κάθε χώρας. • Τέλος, το 2012 αποτέλεσε έτος έντονων πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών και οικονομικών εξελίξεων για την Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία παρέμενε σε τροχιά έντονης οικονομικής ύφεσης και προκειμένου το ελληνικό δημόσιο χρέος να μπορέσει να καταστεί βιώσιμο, υλοποιήθηκαν δύο προγράμματα από την ελληνική κυβέρνηση: α) αυτό της ανταλλαγής ομολόγων (PSI) την άνοιξη του 2012 και β) αυτό της επαναγοράς νέων ελληνικών ομολόγων στα τέλη του 2012. Παράλληλα, ξεκίνησε το δεύτερο πρόγραμμα χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας και αποφασίστηκε η ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, αφού με την εφαρμογή του PSI, οι ελληνικές τράπεζες υπέστησαν πολύ σοβαρές κεφαλαιακές απώλειες. Έτσι, άρχισαν οι αλλαγές (που θα αναλύσω παρακάτω) στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Από την μελέτη και ανάλυση των στοιχείων και πληροφοριών των οικονομικών καταστάσεων της Τράπεζας Πειραιώς, προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα, σχετικά με την οικονομική της θέση, τόσο πριν, όσο και μετά την συγχώνευσή της με τις υπόλοιπες τράπεζες:

2011: Το 2011, ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς, σ’ ένα πρωτοφανές, δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, κατάφερε να επιτύχει τη διατήρηση των οργανικών πηγών εσόδων, με ταυτόχρονη επίτευξη του στόχου της μείωσης του λειτουργικού κόστους. Όσο για το αποτέλεσμα της διαγνωστικής άσκησης της BlackRock Solutions, αυτό έδειξε ότι η αναμενόμενη Aimia (αναμενόμενη ζημία) ως ποσοστό του δανειακού χαρτοφυλακίου της Τράπεζας Πειραιώς είναι μικρότερη (καλύτερη) από το μέσο όρο για την ελληνική τραπεζική αγορά. Στις Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις για το 2011, οι δραστηριότητες του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς στην Αίγυπτο παρουσιάζονται ως διακοπείσες, σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (ΔΠΧΠ). Ως εκ τούτου, για λόγους σύγκρισης, όλα τα αποτελέσματα, τα στοιχεία και οι δείκτες του δελτίου Τύπου δεν περιλαμβάνουν την Αίγυπτο, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.

2012: Με δήλωση που έκανε η Διοίκηση, αναφέρει ότι: «Η Τράπεζα Πειραιώς, με την απορρόφηση των δραστηριοτήτων των τριών κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, συμμετέχει ενεργά στην αναδιάρθρωση και σταθεροποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και συμβάλλει στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζουμε τους καταθέτες, τους πελάτες και τους εργαζόμενους των 3 κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, και παράλληλα προχωρούμε από καλύτερη θέση για τους μετόχους μας στην επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Πειραιώς. Επειδή μετά τις πρόσφατες αναταραχές στην Κύπρο, αλλά και τις αντιφατικές δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, υπήρξε κάποια ανησυχία αναφορικά με τις καταθέσεις, τόσο πανευρωπαϊκά όσο και στην Ελλάδα, θα ήθελα να επισημάνω ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ασφαλές και θωρακισμένο. Και αυτό διότι με την κεφαλαιακή αποκατάσταση των τραπεζών και την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος, οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται σε ισχυρότερη θέση εντός του πλαισίου του ευρωσυστήματος, γεγονός που αναγνωρίζεται και από τις ευρωπαϊκές αρχές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, η εμπιστοσύνη των καταθετών στο τραπεζικό μας σύστημα είναι ο μόνος δρόμος για την αποκατάσταση της ρευστότητας στην οικονομία και την ταχύτερη δυνατή έξοδο από την κρίση». Η Τράπεζα Πειραιώς, μετά την απόκτηση της ΑΤΕbank και της Γενικής Τράπεζας, προχώρησε στην εξαγορά των εγχώριων τραπεζικών δραστηριοτήτων των Τραπεζών Κύπρου, Cyprus Popular Bank και Ελληνικής Tράπεζας, μετά από διαδικασία υποβολής προσφορών που οργανώθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος και το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ). Το λειτουργικό κόστος του Ομίλου μειώθηκε κατά 9% ετησίως, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά το στόχο που είχε τεθεί από τη Διοίκηση της Τράπεζας για το 2012. Η Τράπεζα Πειραιώς, με αυξημένη ευθύνη από τη σημαντική βελτίωση της θέσης της στην ελληνική αγορά, στοχεύει στην προσφορά επαρκούς ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά με ανταγωνιστικούς όρους, συμβάλλοντας ενεργά στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας».

2013: Σε ανακοίνωση που έκανε η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς, αναφέρει ότι: «Το 2013 ήταν το 6ο συνεχόμενο έτος ύφεσης για την ελληνική οικονομία και όλοι οι «πρόδρομοι» δείκτες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ήταν και το τελευταίο. Το 2014 πιστεύουμε ότι θα επαληθευθούν οι προβλέψεις και η οικονομία θα σημειώσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης, κυρίως κατά το 2ο εξάμηνο του έτους. Οι ελληνικές τράπεζες ισχυρότερες, τόσο από πλευράς κεφαλαίων όσο και από πλευράς ρευστότητας, συνδράμουν στην ορατή πλέον ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διενήργησε η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με δύο διεθνείς συμβούλους, βάσει των αναμενόμενων ζημιών πιστωτικού κινδύνου που προσδιόρισε η BlackRock Solutions, κατέδειξε την ισχυρή θέση στην οποία βρίσκεται το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, παρά το γεγονός ότι υιοθετήθηκε ιδιαίτερα αυστηρή προσέγγιση. Η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς, με αίσθημα ευθύνης και με εμπιστοσύνη στις προοπτικές της Τράπεζας, αποφάσισε μετά από την Έκτακτη Γενικής Συνέλευση στις 28 Μαρτίου 2014, την έγκριση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών που προσδιορίσθηκαν από την ΤτΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις αναμενόμενες ζημιές για τη συνολική διάρκεια ζωής (life time) του δανειακού χαρτοφυλακίου, καθώς και την περαιτέρω κεφαλαιακή ενίσχυση της Τράπεζας. Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου καθιστά την Πειραιώς μια από τις πλέον κεφαλαιοποιημένες Τράπεζες στην Ευρώπη σύμφωνα με το νέο πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ, ισχυρή να ανταπεξέλθει σε εξαιρετικά ακραίες οικονομικές συνθήκες και να στηρίξει αποφασιστικά την οικονομική πρόοδο του τόπου. Το 2013 ήταν μια χρονιά «σταθμός» για τον Όμιλο της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς ολοκλήρωσε με ιδιαίτερη επιτυχία την απορρόφηση 6 τραπεζών σε ταχύτατο χρονικό διάστημα».

2014: Σε ανακοίνωση που έκανε η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς, αναφέρει ότι: « Η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία αναδείχθηκε ως «η καλύτερη τράπεζα για το 2014» από το διεθνούς φήμης περιοδικό Global Finance, βασίζει και φέτος τη στρατηγική της σε τομείς όπως: η ηλεκτρονική τραπεζική, η πράσινη τραπεζική, η πολύπλευρη υποστήριξη της αγροτικής οικονομίας και η επιχειρηματικότητα - μέρος της οποίας αποτελούν και οι νεοφυείς επιχειρήσεις. Για την εκπόνηση της εν λόγω εργασίας, άντλησα τα στοιχεία και τις πληροφορίες που χρειάστηκα κυρίως από το διαδίκτυο, αλλά και από αρκετά βιβλία, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στο παράρτημα της βιβλιογραφίας που υπάρχει στο τέλος. Η συγκεκριμένη εργασία περιλαμβάνει: • Την Περίληψη, στην οποία γίνεται μια συνοπτική αναφορά σχετικά με την δομή και το περιεχόμενο της εργασίας. • Την Περίληψη μεταφρασμένη στα αγγλικά (Abstract). • Τις Ευχαριστίες μου προς αυτούς που μου συμπαραστάθηκαν και με βοήθησαν, καθ’ όλη τη διάρκεια του συγκεκριμένου μεταπτυχιακού προγράμματος, και ιδιαίτερα της εκπόνησης της εν λόγω διατριβής. • Το 1ο Κεφάλαιο, στο οποίο αναλύεται ο όρος «ΤΡΑΠΕΖΑ» και γίνεται μια ιστορική αναδρομή στις τράπεζες, τόσο παγκόσμια, όσο και πιο συγκεκριμένα για την Ελλάδα. Επίσης, εξετάζεται ο ρόλος των τραπεζών στην οικονομική δραστηριότητα κάθε χώρας. Εν κατακλείδι, αναλύονται τα ζητήματα της κερδοφορίας και της αποτελεσματικής διαχείρισης των τραπεζών. Από τα παραπάνω προκύπτει πόσο βαθιά στο χρόνο έχει τις «ρίζες» του ο όρος: «ΤΡΑΠΕΖΑ» και τον σημαντικό ρόλο που οι τράπεζες διαδραματίζουν στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά και την ανάπτυξη κάθε χώρας. Το 2ο Κεφάλαιο, στο οποίο εξετάζεται η τράπεζα ως «θεσμός» και το θέμα της εποπτείας του τραπεζικού συστήματος. Επιπλέον, αναλύεται ο ρόλος των κυριότερων εποπτικών αρχών και συγκεκριμένα της Επιτροπής της Βασιλείας και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι: η αποτελεσματική, τραπεζική εποπτεία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου μια τράπεζα (με τον σύνθετο ρόλο που έχουν οι τράπεζες στις σύγχρονες κοινωνίες) να μπορεί να λειτουργεί απρόσκοπτα και να επιτυγχάνει την επαρκή κάλυψή της έναντι των αναλαμβανόμενων κινδύνων, παράγοντες που συμβάλουν σημαντικά στην ύπαρξη και διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας και αποτελεσματικότητας του τραπεζικού συστήματος γενικότερα. • Το 3ο Κεφάλαιο, το οποίο περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές, τόσο στον επιχειρηματικό χώρο γενικότερα, όσο και πιο συγκεκριμένα, στο κλάδο των ελληνικών τραπεζών. Επιπλέον, αναλύεται το νομοθετικό πλαίσιο των συγχωνεύσεων των Α.Ε., περιγράφονται οι αιτίες και τα κίνητρα των συγχωνεύσεων, αναφέρεται το ενδεχόμενο συνδυασμού εξαγορών και συγχωνεύσεων, καθώς επίσης, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Τέλος, αναπτύσσονται οι φορολογικές ελαφρύνσεις που προκύπτουν από τη συγχώνευση των Α.Ε., στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι το μέλλον των επιχειρήσεων γενικότερα, αλλά και των τραπεζών πιο συγκεκριμένα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις συγχωνεύσεις ή τις εξαγορές, στις οποίες αυτές αργά ή γρήγορα θα κληθούν να προβούν, προκειμένου να μπορέσουν να «επιβιώσουν» και εν συνεχεία να αναπτυχθούν ακόμη περισσότερο. • Το 4ο Κεφάλαιο, στο οποίο εξετάζεται η περίπτωση της Τράπεζας Πειραιώς, αρχικά αναφέροντας γενικές πληροφορίες για τη δυναμικότητά της σήμερα, έπειτα κάνοντας μια συνοπτική, ιστορική αναδρομή στην μέχρι σήμερα πορεία της, ακολούθως αναφέροντας τις όποιες διεθνείς συμμετοχές έχει σε διάφορες εκδηλώσεις, τόσο οικονομικού όσο και κοινωνικού χαρακτήρα. Επιπροσθέτως, καταγράφονται οι διεθνείς πιστοποιήσεις, τις οποίες η Τράπεζα Πειραιώς έχει αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια, αφού μέσω του τομέα “Treasury & Financial Markets” έχει αναπτύξει συνεργασίες μ’ ένα μεγάλο αριθμό διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και διαμεσολαβητών. Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά η δυναμική παρουσία της Τράπεζας Πειραιώς, τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και διεθνώς όλα αυτά τα χρόνια, η οποία παρουσία εντείνεται ακόμα περισσότερο από το 1996 και μετά, με την ίδρυση της Tirana Bank στην Αλβανία. • Το 5ο Κεφάλαιο, στο οποίο, αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις της Τράπεζας Πειραιώς για τα έτη 2011 - 2014, εφαρμόζοντας την μέθοδο της «Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης» με την χρήση των κατάλληλων Αριθμοδεικτών (Ratio Analysis), ανάλυση από την οποία επιβεβαιώνονται όλα όσα αναφέρονται στα προηγούμενα κεφάλαια για την εν λόγω τράπεζα. • Τέλος, το 6ο Κεφάλαιο, στο οποίο αναφέρονται τα συμπεράσματα τα οποία έχουν προκύψει, από την έρευνα, μελέτη και ανάλυση όλων των παραπάνω χρήσιμων πληροφοριών και επιστημονικών στοιχείων που χρησιμοποίησα.