Ο ρόλος του "κοινωνικού θεάτρου" σε μαθητές που παρουσιάζουν σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες

Abstract

H συγκεκριμένη μεταπτυχιακή διατριβή οφείλεται, σε ένα μεγάλο βαθμό, στο ενδιαφέρον μου για το «θέατρο στην εκπαίδευση» και τις εφαρμογές που αυτό μπορεί να έχει στο σύγχρονο σχολείο. Το σύγχρονο σχολείο της δικής μου πραγματικότητας είναι ένα ειδικό επαγγελματικό γυμνάσιο, το οποίο στεγάζεται σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Αθήνας και φοιτούν σε αυτό μαθητές από όμορους δήμους, οι οποίοι έχουν διαγνωσθεί με ειδικές μαθησιακές ανάγκες. Μέσα σε ένα τέτοιο σχολικό περιβάλλον, αναρωτιόμουν ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του θεάτρου και ποια μπορεί να είναι η συμβολή του στην καθημερινή ζωή των μαθητών, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και στην καλλιέργεια της κοσμοθεωρίας τους. Οι λόγοι για τους οποίους επέλεξα το «κοινωνικό θέατρο» θα αναλυθούν στη συνέχεια αλλά αν έπρεπε να συνοψίσω στην εισαγωγή το σημαντικότερο από τους λόγους αυτούς, θα ήταν ότι ένιωσα ότι οι αρχές, τα χαρακτηριστικά και οι στόχοι του «κοινωνικού θεάτρου» εναρμονίζονται καλύτερα τόσο με αυτό που εγώ ήθελα να παρουσιάσω ως θεατρική δράση - εμπειρία στους μαθητές μου και όσο με τις δικές τους προσωπικές ανάγκες. Σε ένα τέτοιο ιδιαίτερο ειδικό σχολείο που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη βασικών υποδομών, την ανυπαρξία υποστηρικτικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με την ανύπαρκτη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε προγράμματα που σχετίζονται με τις τέχνες και τον μη επαρκή εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της συγκεκριμένης δράσης φιλοδοξεί να αλλάξει όσο είναι εφικτό την καθημερινότητα των μαθητών, να φωτίσει τη βαρετή καθημερινότητά τους και τα αυστηρά ωρολόγια προγράμματά τους και να ανοίξει τους δρόμους στην ενδυνάμωση της προσωπικότητάς τους, ώστε να πιστέψουν ότι έχουν δικαίωμα να διεκδικούν όσα θέλουν και χρειάζονται, να προβληματίζονται για το μέλλον τους και να επαναπροσδιορίζουν τη δική τους πραγματικότητα (Freire,1977). Στη συνέχεια ακολουθεί η δομή της διατριβής, η οποία έχει χωριστεί σε δυο μέρη. Το μέρος Α περιλαμβάνει το θεωρητικό υπόβαθρο ενώ το μέρος Β την παρέμβαση στην τάξη και τα συμπεράσματα. Πιο συγκεκριμένα: Στο πρώτο κεφάλαιο του Α μέρους, γίνεται αρχικά μια προσπάθεια να προσεγγιστεί συνοπτικά το «Θέατρο στην Εκπαίδευση» και στη συνέχεια γίνεται αναφορά στο «κοινωνικό θέατρο» δίνοντας έναν ορισμό, αναφέροντας τις επιρροές του και αναλύοντας τις θεμελιώδεις αρχές του, τα χαρακτηριστικά του, τους σκοπούς, τους στόχους του και οι δράσεις του στο σήμερα. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη αναφορά στις δράσεις του στο του «κοινωνικού θεάτρου» στις μέρες μας. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται ο όρος σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες μαζί με μια σύντομη ανάλυση των προβληματισμών γύρω από τον όρο αυτόν. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται η σύνδεση των σύνθετων γνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών δυσκολιών με την τέχνη του θεάτρου. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο μοντέλο «κοινωνικού θεάτρου», το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα έρευνα, υπογραμμίζοντας το γενικό πλαίσιο και σε υποκεφάλαιο τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν. Ακολουθεί σε υποκεφάλαιο, ολοκληρώνοντας το θεωρητικό μέρος, τα ερευνητικά ερωτήματα της παρούσας έρευνας. Στο έκτο κεφάλαιο του Β μέρους αναλύεται η μεθοδολογία της έρευνας δράσης και θα αιτιολογηθεί η επιλογή της μεθόδου αυτής. Στη συνέχεια ακολουθεί υποκεφάλαιο με τις μεθόδους συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα έρευνα δράσης. Επίσης σε υποκεφάλαιο γίνεται μια σύντομη αναφορά στην ομάδα του θεατρικού εργαστηρίου και το έκτο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με προβληματισμούς που σχετίζονταν με την υλοποίηση του «θεατρικού εργαστηρίου» με τεχνικές του «κοινωνικού θεάτρου». Στη συνέχεια, στο έβδομο κεφάλαιο ακολουθεί η αναλυτική καταγραφή της πορείας της δράσης που εφαρμόστηκε στο σχολείο, θα σχολιαστούν αναλυτικά τα στάδια της και θα καταγραφούν τα σχόλια και οι παρατηρήσεις για κάθε συνάντηση χωριστά. Τέλος, το όγδοο κεφάλαιο της παρούσα έρευνας ολοκληρώνεται με μια ανακεφαλαίωση και τα τελικά συμπεράσματα και αποτελέσματα που προέκυψαν από την παρέμβαση αυτή.