Ανεπιθύμητα συμβάντα οφειλόμενα σε ιατρική αμέλεια και ιατρικό σφάλμα, ως ζήτημα δημόσιας υγείας. Η νομική ευθύνη του ιατρού και η σημασία της κοινοποίησης των ανεπιθύμητων συμβάντων

Abstract

Το ιατρικό σφάλμα αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο λαμβάνει σημαντικές διαστάσεις σε ένα σύστημα υγείας. Τα στατιστικά στοιχεία μάλιστα, τα οποία προκύπτουν από μετρήσεις δεδομένων σχετιζόμενων με το ιατρικό σφάλμα, τείνουν να το αναδείξουν ως πρόβλημα δημόσιας υγείας. Το σφάλμα στο σύστημα υγείας είναι είτε ατομικό, είτε συστημικό. Το δεύτερο θεωρείται σοβαρότερο διότι δύσκολα εντοπίζεται, ώστε να καταστρωθεί σχέδιο αντιμετώπισής του. Το ατομικό σφάλμα όταν δεν οφείλεται σε αμέλεια του ατόμου το οποίο υπέπεσε σε αυτό, μπορεί να είναι ο αντικατοπτρισμός των συστημικών ανεπαρκειών στον τομέα της υγείας οι οποίες χρήζουν επανόρθωσης. Στην Ευρώπη ο καταλογισμός της ιατρικής ευθύνης γίνεται σύμφωνα με το σύστημα απονομής δικαιοσύνης που εφαρμόζεται σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα. Δύο είναι τα κύρια συστήματα: Το civil law, τα ηπειρωτικά δίκαια, σύστημα που εφαρμόζεται και στην Ελλάδα, και το common law που προέρχεται από το Αγγλοσαξονικό δίκαιο. Σύμφωνα με τα συστήματα αυτά, ο ιατρός ευθύνεται ποινικά από αμέλεια, αλλά είναι και αστικώς υπεύθυνος για προκληθείσες ζημίες, είτε από σύμβαση, είτε από αδικοπραξία. Ένα σημαντικό ζήτημα που θίγει η βιβλιογραφία είναι η ευθύνη του ιατρού σε σχέση με τη συναίνεση του ασθενή στην ιατρική πράξη. Η διενέργεια της συστηματικής ανασκόπησης της βιβλιογραφίας που έγινε στην παρούσα διατριβή οδήγησε στον εντοπισμό προβλημάτων και αδυναμιών αφενός σε συστημικό επίπεδο εξαιτίας της πολυπλοκότητας των συστημάτων υγείας, αφετέρου σε προβλήματα που εντοπίζονται στο πρόσωπο του ιατρού, όπως το φαινόμενο της άσκησης αμυντικής ιατρικής και τρίτον σε προβλήματα που εντοπίζονται στους ασθενείς όπως είναι τα ζητήματα δημόσιας υγείας που προκύπτουν εξαιτίας της ύπαρξης των ιατρικών σφαλμάτων. Οι συνέπειες του φαινομένου είναι κυρίως οικονομικές, αλλά εντοπίζονται και σε άλλα πεδία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιβάρυνση του δικαστικού συστήματος από την εκδίκαση υποθέσεων ιατρικού σφάλματος. Μέτρα πρόληψης που προτείνονται είναι η προληπτική και αντιδρώσα ανάλυση των αιτίων που οδήγησαν στο ιατρικό σφάλμα μέσω συγκεκριμένων μεθόδων. Τα σημαντικότερα ζητήματα που θίγονται είναι η σημασία της κοινοποίησης των ιατρικών σφαλμάτων στους ασθενείς, τις οικογένειές τους αλλά και στην ιατρική κοινότητα με συγκεκριμένες διαδικασίες. Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην αναγκαιότητα της αποκάλυψης και της απολογίας για το σφάλμα προς αποφυγή φαινομένων όπως το “second victim” που βιώνει ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό ιατρών μετά την ύπαρξη σφάλματος. Τέλος, προτείνονται νομοθετικές παρεμβάσεις σχετικά με το σύστημα αποζημίωσης των ασθενών και αξιολόγησης των σφαλμάτων.