Ηγετικές ικανότητες των στελεχών της Εθνικής Φρουράς

Abstract

Το οικοδόμημα των Ενόπλων Δυνάμεων στηρίζεται στα στελέχη, αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, όλων των Κλάδων, όλων των Όπλων, Σωμάτων ή ειδικοτήτων και όλων των κατηγοριών ως θεματοφύλακες της άμυνας της χώρας, αποτελώντας το προζύμι που συνδέει στενά όλο το οικοδόμημα του εθνικού μας συστήματος άμυνας. Πρωταρχικό ρόλο στη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων έχει η ικανότητα των στελεχών να ηγούνται. Η ηγεσία στρατιωτών και η διοίκηση στρατιωτικών υπηρεσιών ειναι σοβαρή και σπουδαία υπόθεση, γιατι ο στρατιωτικός ηγέτης ειναι υπεύθυνος για τη μαχητική ετοιμότητα των μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, για τις ζωές των στρατιωτών του, την επιτυχία των εθνικών σκοπών και κατ' επέκταση για τη βιωσιμότητα της χώρας του. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα ένστολα στελέχη δεν ήταν περισσότερο απαιτητικές. Οι προκλήσεις αυτές περιλαμβάνουν νέες απειλές, νέες τεχνολογίες, νέα όπλα, νέες τακτικές, νέα κοινωνικοπολιτικά στοιχεία, νέες ικανότητες και τεράστιες απαιτήσεις διοικητικής μέριμνας. Αν και οι Ένοπλες Δυνάμεις εξοπλίζονται με τα πιο σύγχρονα οπλικά συστήματα, εντούτοις αυτό που πραγματικά τις ξεχωρίζει από άλλους οργανισμούς (δημόσιους - ιδιωτικούς ) και μελλοντικούς αντιπάλους ειναι η ηγεσία. Τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν ανάγκη από ικανότητες ποιοτικά διαφορετικές απ' ότι στις προηγούμενες γενναίες αφενός μεν στο στρατιωτικό χώρο κατά αποκλειστικότητα αφετέρου δε σε σχέση με την ηγεσία που ασκείται στους υπόλοιπους οργανισμούς. Σκέψεις, τάσεις ή απόψεις, για τη διαχρονική αξία και προσπάθεια ερμηνείας, θέσπισης αρχών ή βελτίωσης της ηγεσίας, έχουν αποτυπωθεί σε χιλιάδες σελίδες, από εγνωσμένου ή μη κύρους αναλυτές, στρατιωτικούς, επιστήμονες κλπ. Είναι προφανές ότι το θέμα της ηγεσίας δεν αφορά μόνο τις Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά το σύνολο της λειτουργίας ενός Κράτους και των δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων που το απαρτίζουν. Η ηγεσία προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργιά, τη φυσιογνωμία, την εξέλιξη και την αποτυχία ή επιτυχία των οργανισμών. Η ηγεσία αποτελεί ενα παράγοντα - κλειδί, αφού προσδιορίζει τη συμπεριφορά και το βαθμό αξιοποίησης της δυναμικότητας των εργαζομένων και κατά συνέπεια τη λειτουργία και ανάπτυξη τους. Η αποτελεσματικότητα των διοικητικών στελεχών εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τα ηγετικά τους προσόντα και την ικανότητα τους να δημιουργούν ευνοϊκούς όρους διοίκησης. Ηγεσία σημαίνει ότι οι πράξεις του ηγήτορα συνιστούν παράδειγμα για τους υφισταμένους, σημαίνει αναγνώριση της συνεισφοράς του καθενός και επιβράβευση της εξαιρετικής απόδοσης. Η ηγεσία ειναι μια σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ του ηγήτορα και των οπαδών του, η πλήρης εικόνας της οποίας μπορεί να αποκρυσταλλωθεί μονο εάν ρωτηθούν οι οπαδοί τι αναζητούν και τι θαυμάζουν στον ηγέτη τους. Μόνο όμως στη στρατιωτική υπηρεσία, όπου οι άνδρες θυσιάζουν ελεύθερα τη ζωή τους για μία πίστη, όπου οι άνδρες είναι πρόθυμοι να υποφέρουν ή πεθάνουν για το δίκαιο ή την αποτροπή ενός κακού, δυνάμεθα να ελπίζουμε ότι θα συναντήσουμε την ηγεσία στην πλέον υψηλόφρονα και ανιδιοτελή σύλληψή της. Σκοπός αυτή της διατριβής είναι να βοηθηθεί ο οργανισμός που εξετάζεται, στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων του, μέσα από την ανάπτυξη και βελτίωση των ηγετικών ικανοτήτων των στελεχών. Ο ακαδημαϊκός της στόχος είναι η δόμηση του θεωρητικού υποβάθρου της ηγεσίας, ο δε επαγγελματικός της στόχος, αναφέρεται στη θεσμοθέτηση των βάσεων, ώστε μέσα από πρακτικές συμβουλές και προτάσεις, να αναπτυχθούν οι ηγετικές ικανότητες των στελεχών. Τα αποτελέσματα ευελπιστώ να κατορθώσουν να αποτελέσουν ενα ερέθισμα και ενα κίνητρο για γόνιμη σκέψη και προβληματισμό που τόσο απαραίτητα ειναι για τον κυπριακό μηχανισμό εθνικής ασφάλειας γενικότερα και στις κυπριακές ένοπλες δυνάμεις ειδικότερα, σε μια εποχή σημαντικών και σαρωτικών αλλαγών, εξελίξεων και διεργασιών τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Ελπίζω ότι θα αξιοποιηθεί κατάλληλα από τους αρμόδιους άλλα και από τους συναδέλφους του συγγραφέα σε μια προσπάθεια στρατιωτικής αναθεώρησης και προσαρμογής στα σύγχρονα δεδομένα και μελλοντικές απαιτήσεις του τρόπου άσκησης της ηγεσιας. Στο πλαίσιο αυτό, έγινε αρχικά μια θεωρητική προσέγγιση του θέματος και ακολούθως πραγματοποιήθηκε έρευνα με τη συμμετοχή αριθμού στελεχών τόσο Αξιωματικών όσο και Υπαξιωματικών της Εθνικής Φρουράς οι όποιοι ασκούν ή είχαν ασκήσει οποιασδήποτε μορφής διοίκησης προσωπικού. Για το σκοπό αυτό επιλέγεται και εφαρμόζεται το μοντέλο Kouzes με τις πέντε θεμελιώδεις πρακτικές – διαστάσεις του και τις δέκα προτάσεις προς τον ηγέτη , συντάσσεται και συμπληρώνεται ερωτηματολόγιο μέσω του οποίου επιδιώκεται η απόκτηση εικόνας για το πώς και ποσό οι ηγέτες προκαλούν τη διαδικασία, εμπνέουν ένα κοινό όραμα, επιτρέπουν στους άλλους να ενεργήσουν, διαμορφώνουν τον τρόπο ή ενθαρρύνουν. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 131 στελέχη (Αξιωματικούς και Υπαξιωματικούς) της Εθνικής Φρουράς και έδειξε ότι, - τo στρατιωτικό περιβάλλον είναι κατ' εξοχήν γραφειοκρατικό με ξεκάθαρες και στερεότυπες δομές και, συγκεκριμένη μεθοδολογία εργασίας ως αποτέλεσμα να εγκλωβίζουν τους στρατιωτικούς και κατ΄ επέκταση να εμποδίζουν την πρόκληση της διαδικασίας. Φάνηκε ότι τα στελέχη είναι περισσότερο προσανατολισμένα στο management (διαχείριση). - οι Υπαξιωματικοί είναι περισσότερο ενθαρρυντικοί και υποστηρικτικοί, από ότι οι Αξιωματικοί. Σαν τελικό συμπέρασμα, μπορεί να αναφερθεί ότι τα στελέχη της Εθνικής Φρουράς, διαθέτουν αξιόλογες ηγετικές ικανότητες, οι οποίες όταν καλλιεργηθούν δομημένα και συστηματικά, θα προσδώσουν στις Κυπριακές Ένοπλες Δυνάμεις υπεροχή και, θα αποτελέσουν το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Οι στρατιωτικοί ηγέτες απαιτείται να διδαχτούν την ηγεσία με επιστημονικό τρόπο και μάλιστα από επιστημονικά καταρτισμένους τόσο σε θέματα τεχνικών χειρισμού ανθρώπων όσο και στην απόκτηση εις βάθος γνώσης περί ηγετικών θεωριών ούτω σωστέ να αποτελούν οδηγό ενάσκησης αποτελεσματικής ηγεσιας έτσι ώστε, αυτός ο οργανισμός ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη του κυπριακού ελληνισμού να αποδίδει τα μέγιστα οφέλη. Τηρούμενων των αναλογίων ισχύει και στις κυπριακές ένοπλες δυνάμεις η αρχή που περιέγραψε ο Δαρβίνος για τον έμψυχο κόσμο στη φύση : «Όσοι δεν εξελίσσονται είναι καταδικασμένοι να εκλείψουν »