Δύο εκδοχές της Φαίδρας: Φαίδρα του Ρίτσου, Ιππόλυτος του Ευρυπίδη

Abstract

Η συγκεκριμένη μεταπτυχιακή διατριβή εστίασε στη μελέτη του προσώπου της Φαίδρας, όπως αυτή παρουσιάζεται στη Φαίδρα του Ρίτσου και στον Ιππόλυτο του Ευριπίδη. Σκοπός του πρώτου μέρους είναι να προσεγγίσει το μονόλογο της Φαίδρας του Ρίτσου μέσα από το φιλοσοφικό λόγο του υπαρξισμού. Πιο συγκεκριμένα, θα δω τη συμπεριφορά της Φαίδρας ως συμπεριφορά ατόμου που η υπαρκτική του γνησιότητα είναι άρρηκτα δεμένη με «το βλέμμα του Άλλου» και την αποδέσμευση από την «κακή πίστη». Η Φαίδρα ελεύθερα επιλέγει να εκφράσει το πάθος της και δομεί την αντίληψή της για το είναι της και για τον έρωτά της αφομοιώνοντας αρχές του υπαρξισμού, για να αποφασίσει τελικά να αποδράσει από τον κόσμο αυτοκτονώντας. Ο έρωτάς της, μέρος της διαδικασίας μηδενοποίησης του Είναι, η οποία της επιτρέπει να επιλέγει ελεύθερα και υπεύθυνα το σχέδιο ζωής της, θα ανακόψει την πορεία της προς την κατάκτηση της προσωπικής της ελευθερίας. Επίσης, ενώ φάνηκε να επιλέγει την ελευθερία από κάθε μορφή κακής πίστης, όπως οι θεοί και οι κοινωνικές συμβάσεις, εν τέλει, ομοίως με το μυθικό της πρότυπο, δεσμεύτηκε από την κακή πίστη του κοινωνικά αρμοστού. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής αυτής επιχειρώ να σκιαγραφήσω το χαρακτήρα της Φαίδρας, όπως παρουσιάζεται στον Ιππόλυτο του Ευριπίδη. Το ήθος της ξεδιπλώνεται αφενός όσο εκείνη αμφιταλαντεύεται για το αν θα πρέπει να αποκαλύψει ή όχι τα συναισθήματά της στο Χορό και την Τροφό και αφετέρου όταν επιλέγει την αυτοκτονία της και την εκδίκησή της εναντίον του Ιππόλυτου. Η ευριπίδεια ηρωίδα κρίνει το ορθό των πράξεών της με κριτήριο την κοινωνική ευπρέπεια και αναζητεί την ηδονή του ενάρετου βίου, σύμφωνα με την αροστοκρατική ηθική. Ακολουθεί επίμετρο, στο οποίο θα προσπαθήσω να αναδείξω πώς ο Ρίτσος αφομοίωσε και μετέπλασε την ευριπίδεια Φαίδρα, εισάγοντας στοιχεία φιλοσοφικού στοχασμού με επιδράσεις ιδίως από το φιλοσοφικό ρεύμα του υπαρξισμού.