Η διερεύνηση της χρήσης της εναλλακτικής και συμπληρωματικής ιατρικής (CAM) από τους ασθενείς με καρκίνο στην Κύπρο

Abstract

Εισαγωγή: Η χρήση της εναλλακτικής και συμπληρωματική ιατρικής τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρουσιάσει μια αυξητική τάση ανάμεσα στο γενικό πληθυσμό αλλά και ειδικότερα ανάμεσα στους ασθενείς με καρκίνο. Οι κυριότεροι λόγοι αφορούν στη στροφή των ασθενών σε άλλες εναλλακτικές λύσεις και μεθόδους ώστε να καλύψουν βιολογικές, κοινωνικές αλλά και εσωτερικές ανάγκες τους συμβατές με το σύστημα πεποιθήσεων τους τις οποίες δεν μπορούσε η συμβατική ιατρική να ικανοποιήσει. Η διερεύνηση του βαθμού της χρήσης της εναλλακτικής και συμπληρωματικής ιατρικής στους ασθενείς με καρκίνο έχει αναδεχθεί ως σημαντικό εργαλείο για την χάραξη πολιτικών υγείας μετά και από παροτρύνσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τα κράτη μέλη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού το θέμα έχει αναχθεί σε κοινωνικό φαινόμενο με οικονομικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές, νομοθετικές προεκτάσεις και κυρίως αποτελεσματικότητας, ασφάλειας και οργάνωσης υπηρεσιών υγείας με στόχο την κάλυψη των αναγκών των καρκινοπαθών. Σκοπός: Ο σκοπός της έρευνας είναι να διαπιστωθεί κατά πόσο οι ασθενείς με καρκίνο στην Κύπρο χρησιμοποιούν εναλλακτικές ή/και συμπληρωματικές μεθόδους θεραπείας εκτός της συμβατικής ιατρικής για τις ανάγκες τους σχετικά με την αντιμετώπιση του καρκίνου και των συμπτωμάτων της πάθησης ή τη διαχείριση των παρενεργειών της συμβατικής θεραπείας που λαμβάνουν. Υλικό και Μέθοδος: Η έρευνα διεξήχθη κατά την περίοδο Ιουλίου 2012-Απριλίου 2013 και έλαβαν μέρος 208 ασθενείς που πληρούσαν τα κριτήρια. Όλοι οι ασθενείς δέχονταν φροντίδα η άλλες υπηρεσίες από τις νοσηλευτικές/ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες του Παγκυπρίου Συνδέσμου Καρκινοπαθών και Φίλων (n=180) καθώς και του ιδρύματος Αροδαφνούσα του Αντικαρκινικού Συνδέσμου (n=28) Κύπρου. Η έρευνα βασίστηκε σε ερωτηματολόγιο που αναπτύχτηκε από τον καθηγητή Alex Molassioti στην εργασία «Use of complementary and alternative medicine (CAM) in cancer patients: a European survey». Αποτελέσματα: Η έρευνα έδειξε ότι γίνεται χρήση συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών (ΣΕΘ) από τους καρκινοπαθείς στην Κύπρο και ότι το ποσοστό φτάνει το 30%. Οι χρήστες ΣΕΘ είναι, κατά το πλείστο, γυναίκες (90,9%) ηλικίας 52,3 χρονών με διαγνωσμένο όγκο μαστού (81,1%) με ανώτατη μόρφωση (47,3%). Οι γυναίκες είναι θρησκευόμενες ( σε ποσοστό 63% ), χρησιμοποιεί σχεδόν καθημερινά κάποια μορφή ΣΕΘ (30,6%), και ξοδεύουν λιγότερο από 100 ευρώ το μήνα για εναλλακτικές/συμπληρωματικλές θεραπείες. Οι πιο συχνές θεραπείες ΣΕΘ που χρησιμοποιούν οι καρκινοπαθείς στην Κύπρο είναι κατά σειρά το μασάζ (24,4%), η αρωματοθεραπεία (18,5%), ρεφλεξολογία (15,1%), ο βελονισμός (14,3%), η γιόγκα (12,6%), ο αγιασμός (12,6%), και η ομοιοπαθητική και η γυμναστική πιλάτες με (10,1%). Η κυριότερη πηγή πληροφόρησης είναι οι φίλοι (47,6%). Η έρευνα δεν διαπίστωσε στατιστικά σημαντική διαφορά στη χρήση της ΣΕΘ σχετική με το εισόδημα των χρηστών (p value=0,511), την επαρχία διαμονής (pvalue=0,540), την εθνοτική καταγωγή (p value=1), τη θρησκευτικότητα (p value=0,591), την ηλικία (p value=0,088) το ποσό (p value=0,759) που ξοδεύεται για ΣΕΘ. Bρέθηκε όμως στατιστικά σημαντική διαφορά σχετικά με τη χρήση και το φύλο (p value=0,005), την επαγγελματική κατηγορία-ιδιωτικοί υπάλληλοι και οικοκυρές (p value=0,045), την πεποίθηση για την αποτελεσματικότητα της ΣΕΘ (p value=0,021), το ίδρυμα-οργάνωση από την οποία προέρχεται το δείγμα (p value=0,02) και την πεποίθηση για την αποτελεσματικότητα (p value=0,021). Συμπεράσματα: Ο βαθμός χρήση της εναλλακτικής και συμπληρωματικής θεραπεία από καρκινοπαθείς στη Κύπρο μπορεί να συγκριθεί με τον μέσο όρο της υπόλοιπης Ευρώπης. Η ανάγκη των καρκινοπαθών για περισσότερο έλεγχο πάνω στην πάθηση τους οδηγεί στην χρήση της ΣΕΘ πέραν από τη συμβατική θεραπεία. Το ιατρικό προσωπικό που ασχολείται με την αντιμετώπιση των καρκινοπαθών πρέπει να εκπαιδευτεί καλυτέρα ώστε να μπορεί βοηθήσει του ασθενείς στη λήψη ορθολογιστικών αποφάσεων σχετικά με την ολιστική αντιμετώπιση της νόσου. Πρέπει το κράτος να προχωρήσει στη ρύθμιση της ΣΕΘ και την μερική έστω ενσωμάτωση του στις υπηρεσίες που προσφέρει προς του καρκινοπαθείς σαν μέρος της συνήθους θεραπείας που παίρνουν σε ένα ολιστικό μοντέλο αντιμετώπισης της νόσου. Πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες στα προσεχή χρόνια για παρακολούθηση της τάσης τη χρήσης της ΣΕΘ τόσο από καρκινοπαθείς αλλά και άλλες κατηγορίες ασθενών.