Η ασφάλεια των τραπεζικών καταθέσεων σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Abstract

Η εξάπλωση της οικονομικής κρίσης παγκοσμίως οδήγησε σε περιορισμό της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Σε μερικές χώρες, μάλιστα, οι επιπτώσεις της κρίσης φαίνεται να είναι βαθύτερες από εκείνες που καταγράφηκαν στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Μία από τις συνέπειες της κρίσης, η ανάγκη για μείωση της εκτεταμένης μόχλευσης του τραπεζικού τομέα, περιορίζει ακόμα περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη σε ένα κόσμο όπου οι περισσότερες χώρες βιώνουν ήδη τα αποτελέσματα της οικονομικής ύφεσης. Το θετικό που ανακύπτει από την εν λόγω κατάσταση είναι ότι έρχεται πάλι στο προσκήνιο η ανάγκη δημιουργίας ενός δίχτυ ασφαλείας του χρηματοπιστωτικού συστήματος λαμβάνοντας πιο συστηματικά μέτρα.. Η δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων εγγύησης καταθέσεων θεωρείται η βάση πάνω στην οποία κάθε μοντέρνο χρηματοδοτικό σύστημα μπορεί να χτιστεί. Στην πραγματικότητα ο αριθμός των χωρών που προσφέρουν ολοκληρωμένο σύστημα εγγύησης καταθέσεων σχεδόν τριπλασιάστηκε τα τελευταία 26 χρόνια. Σήμερα οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ και ένας αυξανόμενος αριθμός αναπτυσσόμενων χωρών διαθέτει μια μορφή ολοκληρωμένου συστήματος ασφάλειας των καταθέσεων. Μπορεί, ωστόσο, ένα ολοκληρωμένο σύστημα εγγύησης καταθέσεων να θωρακίσει μια οικονομία απέναντι σε απροσδόκητα οικονομικά σοκ; Στόχος της συγκεκριμένης διπλωματικής είναι να εξετάσει την αποτελεσματικότητα των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων σε περιόδους οικονομικής, κρίσης χρησιμοποιώντας στοιχεία από την ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και εξετάζοντας την σχέση, αν υπάρχει, ανάμεσα στην μεταβολή του ΑΕΠ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την μεταβολή των αντίστοιχων τραπεζικών καταθέσεων για την περίοδο 2002 με 2012. Το θέμα της ασφάλειας των καταθέσεων ανέκυψε στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια. Είναι σημαντικό λοιπόν να εξετάσουμε τους λόγους που ανέδειξαν το θέμα αυτό και οδήγησαν στην αύξηση του ορίου εγγύησης καταθέσεων σε όλες τις χώρες μέλη κάνοντας ταυτόχρονα και μια συγκριτική μελέτη των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων που ισχύουν στις χώρες αυτές. Θα αναλύσουμε, επίσης, κατά πόσο η χρησιμοποίηση ενός τέτοιου συστήματος, συγκεκριμένα σε περίοδο οικονομικής κρίσης, επιδρά θετικά η αρνητικά στην σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος. Ειδικότερα, με την βοήθεια του υποδείγματος της ανάλυσης παλινδρόμησης φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι καθώς μεταβάλλονται οι τραπεζικές καταθέσεις των χωρών μελών, μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση και το ΑΕΠ της κάθε χώρας. Χρησιμοποιώντας μάλιστα μια ψευδομεταβλητή για την αύξηση της προβλεπτικής ικανότητας του υποδείγματος καταλήγουμε σε πιο ικανοποιητικά αποτελέσματα σχετικά με την ερμηνεία της σχέσης μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής (ΑΕΠ) και της ανεξάρτητης μεταβλητής (των καταθέσεων). Παρατηρούμε δηλαδή, ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης επηρεάζονται εξίσου σε επίπεδο παραγωγής τόσο οι αναπτυσσόμενες όσο και οι αναπτυγμένες χώρες (το 2009 όλες οι χώρες μέλη αντιμετώπισαν αρνητικά ποσοστά αύξησης του ΑΕΠ). Ωστόσο, σε επίπεδο συνολικών καταθέσεων παρά τις μειώσεις στις περισσότερες χώρες μέλη από την έναρξη της κρίσης και μετά, υπήρξαν κάποιες χώρες που ευνοήθηκαν κυρίως λόγω την φυγή καταθέσεων από τις χώρες του νότου προς τις χώρες του βορρά. Τελικά, η επιβολή, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, του μέτρου της εγγύησης των καταθέσεων σε όλες τις χώρες μέλη, είχε ως αποτέλεσμα την συγκράτηση των καταθέσεων σε εθνικό επίπεδο. Μοναδική εξαίρεση, οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), οι οποίες είδαν τις καταθέσεις τους να μειώνονται.