Διαχείρηση και προστασία του δασικού χώρου με αξιοποίηση ελεύθερων γεωγραφικών και βιοφυσικών δεδομένων. Εφαρμογή στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας
Abstract
Την τελευταία 5ετία υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα ελεύθερων (χωρίς κόστος) γεωγραφικών δεδομένων (διανυσματικών και πλεγματικών), τα οποία έχουν όλο και μεγαλύτερη χωρική και χρονική διακριτική ικανότητα, ενώ θεματικά επεκτείνονται από την παραδοσιακή διάσταση της αποτύπωσης του γεωγραφικού χώρου, στην διαχρονική και βιοφυσική (π.χ. θερμοκρασία της επιφάνειας του εδάφους) του αναπαράσταση. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι ο προσδιορισμός της βιοφυσικής υπογραφής του δρυμού από ελεύθερα σύγχρονα βιο-φυσικά, τοπογραφικά και γεωγραφικά δεδομένα. Η υπογραφή εκφράζεται με συνυπολογισμό βιοφυσικών και τοπογραφικών δεικτών, που ολοκληρώνονται στις γεωγραφικές ενότητες καλύψεων γης που καθορίζει το ΦΕΚ 619Δ του 2008, (Ζώνες προστασίας του ορεινού όγκου της Πάρνηθας). Η βιοφυσική υπογραφή χρησιμοποιείται σε μια προσπάθεια ερμηνείας τόσο της φυσικής πραγματικότητας όσο και για την σύνθεση προτάσεων αναθεώρησης του πλαισίου διαχείρισης και προστασίας του δρυμού. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνουν : α. Το ψηφιακό μοντέλο εδάφους ASTER GDEM με χωρική διάσταση 30 μ από το οποίο προσδιορίστηκαν τοπογραφικοί βιοφυσικοί δείκτες, που προσδιορίζουν την βιοφυσική κατάσταση ως συνάρτηση της τοπογραφικής θέσης, β. Τις θερμοκρασίες Ημέρας και Νύκτας, καθώς και τους δείκτες Βλάστησης όπως προσδιορίστηκαν από το καταγραφικό σύστημα MODIS. Πραγματοποιήθηκε κατάτμηση του Εθνικού Δρυμού σε Ζώνες με διαφορετική βιοφυσική υπογραφή ως προς την θερμοκρασία και την βλάστηση. Η κάθε ζώνη προσδιορίζεται βιοφυσικά από την καμπύλη που απεικονίζει την μέση μηνιαία τιμή για το έτος 2012. Η ερμηνεία της βιοφυσικής διαφοροποίησης επιλεγμένων ζωνών του εθνικού δρυμού βασίστηκε στην φωτοερμηνεία της δορυφορικής εικόνας, στο χαρτογραφικό υπόβαθρο της Google Earth, τις χρήσεις-καλύψεις γης CORINE, στην τοπογραφία και στην σχετική γεωγραφική θέση. Αποδείχθηκε ότι η μέση τοπογραφική αναπαράσταση καθώς και η μέση βιοφυσική αναπαράσταση ως προς τους δείκτες βλάστησης και θερμοκρασίας εμπεριέχουν σημαντική πληροφορία. Η εκτίμηση των παραμετρικών βιοφυσικών και τοπογραφικών αναπαραστάσεων οδήγησε σε προτάσεις διαχείρισης, σε γενικά αλλά και επιμέρους συμπεράσματα για τις ζώνες Α1 (Ζώνη Απόλυτης Προστασίας), Ε4 (Ζώνη όπου το 50 % της έκτασης περιλαμβάνει την Λατομική περιοχή Ξηρορέματος), Β1 (Ζώνη Αναψυχής και υπαίθριων δραστηριοτήτων στο νότιο τμήμα του Δρυμού της Πάρνηθας) και Δ3 (Ζώνη Αναψυχής και υπαίθριων δραστηριοτήτων). Περιορισμοί υπάρχουν από τη χωρική και χρονική διακριτική ικανότητα των βιοφυσικών δεδομένων MODIS. Στο άμεσο μέλλον η αναμενόμενη έκδοση 7 των βιοφυσικών αυτών δεδομένων θα βελτιώσει την χωρική διακριτική ικανότητα 15 φορές, ενώ νέες τεχνικές επεξεργασίας (Miliaresis 2014b) επιτρέπουν την καλύτερη χρονική μοντελοποίηση των δεδομένων.