Κοινωνικό κεφάλαιο και προσωπική αντίληψη της υγείας: Συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Επιτομή
Η έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου χρησιμοποιείται τις τελευταίες δεκαετίες στον χώρο της υγείας με σκοπό την επεξήγηση των υγειονομικών ανισοτήτων και τη δημιουργία πολιτικών, οι οποίες θα βελτιώσουν τη δημόσια υγεία. Στη διεθνή βιβλιογραφία παρουσιάζονται πολλές μελέτες, οι οποίες διερευνούν τη σχέση του κοινωνικού κεφαλαίου με διάφορους υγειονομικούς δείκτες τόσο σε ατομικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η συστηματική ανασκόπηση των μελετών που έχουν μέχρι τώρα δημοσιευτεί και αφορούν στη σχέση του κοινωνικού κεφαλαίου με την προσωπική αντίληψη της υγείας του ατόμου και η εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την επίδραση που μπορεί να ασκεί το κοινωνικό κεφάλαιο στην υγεία. Η προσωπική εκτίμηση της υγείας αποτελεί ένα δείκτη μέτρησης του υγειονομικού προφίλ του ατόμου που αφορά στην υποκειμενική αντίληψη που έχει το τελευταίο για τη σωματική και ψυχολογική του κατάσταση. Θεωρείται ότι αποτελεί ικανοποιητικό δείκτη πρόβλεψης της θνησιμότητας και του προσδόκιμου επιβίωσης του πληθυσμού.
Η μεθοδολογία της έρευνας συνίσταται στη συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας μέσα από τρεις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (Pub Med, Science Direct και Scopus) για την αναγνώριση των μελετών εκείνων που εξετάζουν τη σχέση του κοινωνικού κεφαλαίου με την προσωπική αντίληψη της υγείας.
Αποτελέσματα: Συνολικά 88 μελέτες βρέθηκε ότι πληρούν τα κριτήρια επιλογής και τα αποτελέσματά τους καταγράφονται συνοπτικά στην διατριβή. Οι 33 μελέτες είναι πολυεπίπεδες και εξετάζουν τη σχέση κοινωνικού κεφαλαίου και προσωπικής αντίληψης της υγείας σε μίκρο - , μέσο – και μάκρο επίπεδο, 49 μελέτες αφορούν στο ατομικό επίπεδο, 5 μελέτες στο οικολογικό επίπεδο και 1 μελέτη είναι οικολογική και πολυεπίπεδη ταυτόχρονα. Ανεξάρτητα από το είδος της μελέτης παρατηρείται συνολικά μία θετική συσχέτιση του κοινωνικού κεφαλαίου με την υποκειμενική αντίληψη για την υγεία. Το υψηλό ατομικό ή τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο αυξάνει τις πιθανότητες για το άτομο να δηλώσει καλύτερη υποκειμενική υγεία.
Συμπεράσματα: Το υψηλό κοινωνικό κεφάλαιο τόσο σε ατομικό όσο και σε τοπικό επίπεδο θεωρείται ότι συνεισφέρει θετικά στην υγεία του πληθυσμού σε ότι αφορά το γενικό σύνολο. Για να δημιουργηθούν όμως πολιτικές, οι οποίες να στοχεύουν στην αύξηση του κοινωνικού κεφαλαίου ως μέσου για την καλυτέρευση της δημόσιας υγείας θα πρέπει να διεξαχθούν περισσότερες προοπτικές έρευνες για την επίδραση του κοινωνικού κεφαλαίου στην υγεία στοχευμένων πληθυσμών (άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένοι, έφηβοι, μετανάστες). Έτσι θα γίνει σαφές ποιοι δείκτες του κοινωνικού κεφαλαίου είναι αυτοί που επηρεάζουν και βελτιώνουν την προσωπική αντίληψη για την υγεία κάθε πληθυσμιακής ομάδας.