Παράγοντες που επηρεάζουν την επαγγελματική εξουθένωση και την ικανοποίηση εργασίας των οδοντιάτρων στην Ελλάδα

Abstract

Εισαγωγή Η οδοντιατρική είναι ένα επάγγελμα που απαιτεί πολλές δεξιότητες σε πρακτικό και κοινωνικό επίπεδο. Ο Έλληνας οδοντίατρος αντιμετωπίζει διάφορες αντιξοότητες στην εργασία του, όπως είναι η γραφειοκρατία, οι πενιχρές αποζημιώσεις από τα ταμεία, καθώς και η ανεπαρκής μέχρι πρότινος πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι οποίες του στερούν συχνά την επαγγελματική ικανοποίηση και του προκαλούν άγχος. Το άγχος μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση επαγγελματικής εξουθένωσης. Η επαγγελματική εξουθένωση (ΕΕ) ορίζεται το φαινόμενο της συναισθηματικής εξάντλησης, της παροχής απρόσωπης φροντίδας και της αίσθησης μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων, που προκύπτει από τη χρόνια έκθεση σε στρεσογόνους επαγγελματικούς παράγοντες. Πολλοί είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση της ΕΕ. Ως προς την Οδοντιατρική, ο κυριότερος παράγοντας πρόκλησης ΕΕ είναι η έλλειψη προοπτικής καριέρας, σε συνδυασμό με τις σχέσεις με τους ασθενείς, η έλλειψη προσωπικού χρόνου και οι χαμηλές οικονομικές αμοιβές. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνηθεί το επίπεδο της επαγγελματικής εξουθένωσης και της επαγγελματικής ικανοποίησης των οδοντιάτρων στην Ελλάδα και να προσδιοριστούν οι παράγοντες που τις επηρεάζουν. Μεθοδολογία. Το δείγμα αποτέλεσαν 113 οδοντίατροι (ποσοστό ανταπόκρισης 92%) που εργάζονται σε μια μεγάλη επαρχιακή πόλη της Ελλάδας (ιδιωτικά ή σε μονάδες του ΕΣΥ). Σε αυτούς, το χρονικό διάστημα Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 2012 χορηγήθηκε ερωτηματολόγιο που αποτελούνταν από ερωτήσεις σχετικές με τα δημογραφικά και επαγγελματικά χαρακτηριστικά, το εργαλείο μέτρησης της ΕΕ (ΜΒΙ), και ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο μέτρησης της ικανοποίησης των οδοντιάτρων . Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 19.0. Αποτελέσματα. Από τα 104 άτομα του δείγματος (50 άνδρες και 54 γυναίκες), οι περισσότεροι ήταν έγγαμοι (65,4%), με παιδιά (68,3%), κάτοχοι απλά πτυχίου Οδοντιατρικής (76%) και στην πλειοψηφία τους ασκούσαν την Οδοντιατρική ιδιωτικά, χωρίς συνεργασία με άλλους οδοντίατρους ή παρουσία βοηθού. Σε σχέση με την ΕΕ, η πλειοψηφία εμφάνισε μέτριες τιμές, ωστόσο το 93% εμφάνισε χαμηλά προσωπικά επιτεύγματα. Η EI των οδοντιάτρων βρέθηκε να κυμαίνεται σε μέτρια προς υψηλά επίπεδα Οι παράγοντες που βρέθηκαν να σχετίζονται στατιστικά με υποκλίμακες της ΕΕ είναι το φύλο, η συνεργασία με άλλον οδοντίατρο, η συχνότητα παρακολούθησης σεμιναρίων και ανανέωσης του εξοπλισμού, ο τρόπος επιλογής του επαγγέλματος, η λειτουργικότητα στο σπίτι, δουλειά και στις στενές φιλικές σχέσεις. Όσο για την ΕΙ, μόνο οι παράγοντες λειτουργικότητα στο σπίτι/οικογένεια και η λειτουργικότητα στις διαπροσωπικές σχέσεις βρέθηκαν να είναι στατιστικά σημαντικοί. Τέλος η ΕΙ βρέθηκε να σχετίζεται αρνητικά με την ΕΕ (αποπροσωποποίηση και –ισχυρότερα- συναισθηματική εξάντληση). Συμπεράσματα Η ΕΕ είναι παρούσα, έστω και σε μέτριο βαθμό, στους Έλληνες οδοντίατρους, οι οποίοι πολύ συχνά νιώθουν μειωμένη προσωπική επίτευξη, ενώ αρκετοί από αυτούς νιώθουν μέτρια ή υψηλή αποπροσωποποίηση. Η ΕΙ των Ελλήνων οδοντιάτρων σχετίζεται με την καλή λειτουργία τους στη δουλειά και την οικογένεια. Επομένως, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα, όπως η βελτίωση της εκπαίδευσής τους (κατά τις βασικές σπουδές και διά βίου), η εκμάθηση στρατηγικών αντιμετώπισης του άγχους και η αύξηση της συλλογικότητας, με πρωτοβουλίες των επαγγελματικών-επιστημονικών συλλόγων τους και κατοχύρωση του επαγγέλματός τους από την Πολιτεία (καλύτερο νομοθετικό πλαίσιο, καθεστώς αποζημιώσεων κ.τ.λ.).