Βιοηθική – Ιατρική Ηθική (ΕΛΛ) / Bioethics - Medical Ethics (in Greek)
http://hdl.handle.net/11128/5184
2024-03-28T11:01:08ZΟ εγκέφαλος ως τεκμήριο αθωότητας ή ενοχής. Η αντίληψη ενός βιολογικά προκαθορισμένου εγκεφάλου
http://hdl.handle.net/11128/5774
Ο εγκέφαλος ως τεκμήριο αθωότητας ή ενοχής. Η αντίληψη ενός βιολογικά προκαθορισμένου εγκεφάλου
Κωνσταντίνου, Στάλω
Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή στοχεύει στη διεξοδική μελέτη των ηθικών, φιλοσοφικών και νομικών ζητημάτων, τα οποία εγείρονται αναφορικά με τη χρήση του εγκεφάλου ως τεκμηρίου δυνητικής ενοχής και ειδικότερα από την πρακτική προληπτικής κράτησης, ή προληπτικής παράτασης της κράτησης ατόμων, επί τη βάσει των νευρο-απεικονιστικών εξετάσεων τους. Ειδικότερα η εν λόγω ερευνητική εργασία εξετάζει τα κυριότερα ηθικά, νομικά, κοινωνικά, και οντολογικά ζητήματα της Νευροηθικής, όπως αυτά ανακύπτουν από τη χρήση της νευροτεχνολογικής «ανάγνωσης του εγκεφάλου».
Οι εξελίξεις στη νευροεπιστήμη συνεχίζουν να αποκαλύπτουν και να θέτουν πρωτοφανή ηθικά ζητήματα. Τα ζητήματα αυτά κυμαίνονται από γενικές ανησυχίες σχετικά με τους κοινωνικούς στόχους και τις αξίες έως πιο συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με τα επιθυμητά αποτελέσματα. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται απαιτούν διεξοδικές, φιλοσοφικά τεκμηριωμένες αναλύσεις των ερευνητικών ευρημάτων και κριτική αξιολόγηση των υποκείμενων αντιλήψεων για τον άνθρωπο.
Τα ερωτήματα, τα οποία εγείρονται αποτελούν αλληλοτροφοδοτούμενα στοιχεία ώστε να καλύψουν όλο το φάσμα των προαναφερθέντων ζητημάτων της εν λόγω επιστήμης με απώτερο στόχο την ανάλυση της φύσης και της έκτασης των ηθικών και νομικών κινδύνων που απορρέουν από τη χρήση του εγκεφάλου ως τεκμήριου δυνητικής ενοχής.
Οι εφαρμογές στον τομέα της νευροτεχνολογίας εγείρουν ζητήματα ιδιωτικότητας, προσωπικότητας και διακρίσεων. Έτσι, θεωρείται πολύ σημαντικό οι νευροτεχνολογίες να εγγυώνται ότι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί κατευθυντήρια προϋπόθεση καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας έρευνας, ανάπτυξης και εφαρμογής.
Η μελέτη επίσης βασίζεται σε ποιοτική μεθοδολογία με τη χρήση ερωτηματολογίου.Το δείγμα της έρευνας είναι στοχευμένο και αποτελείται από τρεις νευρολόγους, τέσσερεις νομικούς και τέσσερεις ψυχοθεραπευτές. Για την ανάλυση των δεδομένων ακολουθήθηκε η «θεματική ανάλυση», η οποία εκτιμήθηκε ως η καταλληλότερη για τη φύση της συγκεκριμένης έρευνας για την υλοποίηση του σκοπού και των επιμέρους στόχων της έρευνας. Η θεματική ανάλυση είναι μια μέθοδος εντοπισμού, καταγραφής και ανάλυσης διαφόρων θεμάτων που προκύπτουν μέσα από τα δεδομένα. Αποσκοπεί στη λεπτομερή οργάνωση και περιγραφή των δεδομένων. (Braun&Clarke, 2006 ).
Το κύριο συμπέρασμα που εξήχθη από την παρούσα έρευνα, είναι το γεγονός ότι ο κάθε ειδικός στον τομέα του κατανοεί και επεξηγεί εντός των πλαισίων της επιστήμης και της εμπειρογνωμοσύνης του, τις προεκτάσεις της παραδοχής περί μιας προκαθορισμένης φύσης του εγκεφάλου.
Οι Νομικοί επεσήμαναν ότι συνολικά, η χρήση της τεχνολογίας σάρωσης εγκεφάλου στο νομικό σύστημα είναι ένα σύνθετο ζήτημα που απαιτεί προσεκτική εξέταση τόσο των δυνητικών οφελών όσο και των κινδύνων. Υφίσταται ανάγκη εξέτασης πιθανών νομικών και ηθικών επιπτώσεων της μη συναινετικής εγκληματολογικής ανάγνωσης του εγκεφάλου για τα συμφέροντα της ιδιωτικής ζωής του ατόμου. Καταληκτικά σημείωσαν ότι η συζήτηση εντός της κοινότητας των νευροεπιστημών σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας σάρωσης του εγκεφάλου ως εργαλείου στο νομικό σύστημα, θα πρέπει να είναι συνεχής, λόγω μη εξακρίβωσης μετά βεβαιότητας των πορισμάτων.
Όπως και οι ερωτηθέντες Νομικοί ομοίως και οι Νευρολόγοι επεσήμαναν ότι τεχνολογία δεν είναι ακόμη αρκετά αξιόπιστη ώστε να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό στοιχείο στο δικαστήριο και ότι οι πιθανοί κίνδυνοι χρήσης της, όπως στηρίχθηκε πιο πάνω και από τους νομικούς (όπως ψευδώς θετικά αποτελέσματα, εισβολή στην ιδιωτική ζωή και καταναγκασμός) υπερτερούν των δυνητικών οφελών.
Οι Ψυχοθεραπευτές αναφέρθηκαν στην ψυχοθεραπεία ως μέτρο απάμβλυνσης εγκληματικών ροπών και έκαναν μνεία στα θετικά αποτελέσματα που δυνατόν να επιφέρει η νευροεκπαίδευση στη μείωση των ποσοστών υποτροπής παραβατικής συμπεριφοράς.
Ο εντατικός διάλογος μεταξύ της νευροεπιστήμης και των ανθρωπιστικών επιστημών καταδεικνύει ότι απαιτείται όπως αναπτυχθεί μια νέα προοπτική στα πλαίσια της νευροδεοντολογίας, με την πρόβλεψη των βραχυπρόθεσμων και συχνά απροσδόκητων επιπτώσεων των νέων τεχνολογιών, καθώς και την αξιολόγηση του κινδύνου.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές.
2023-12-01T00:00:00ZΗθικά διλήμματα στην νεογνολογία
http://hdl.handle.net/11128/5773
Ηθικά διλήμματα στην νεογνολογία
Παπαδούρη, Θάλεια
Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και της ιατρικής στον τομέα της νεογνολογίας- εντατικολογίας νεογνών, καθώς και η βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθήκων τις τελευταίες δεκαετίες έχουν συντείνει στη βελτίωση των διεθνών επιδημιολογικών δεικτών που αφορούν την νεογνική επιβίωση. Ωστόσο, περιγεννητικές επιπλοκές όπως η εξαιρετική προωρότητα στα όρια της βιωσιμότητας, οι σοβαρές ή/και οι σύμπλοκες συγγενείς ανωμαλίες και η βαριά υποξαιμική ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια αυξάνουν την αναγκαιότητα νοσηλείας σε Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών για νεογνά με κρίσιμη κλινική εικόνα. Τα νεογνά αυτά έχουν μειωμένες πιθανότητες επιβίωσης και αναμενόμενες σοβαρές βραχυπρόθεσμες, αλλά και μακροπρόθεσμες επιπλοκές και δυσκολίες στην κοινωνική ένταξη και στην επαγγελματική προσαρμογή.
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται, αναφορικά με τη συνέχιση ή την απόσυρση της θεραπευτικής υποστήριξης των νεογνών με κάκιστη πρόγνωση, αποτελούν μείζονος πολυπλοκότητας και σημασίας θέμα, με εμπλοκή των επαγγελματιών υγείας της ΜΕΝΝ, αλλά και των γονέων. Τα νεογνά αδυνατούν να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους ή να εκφράσουν άποψη. Οι εντατικολόγοι νεογνών έχουν σημαντικές ευθύνες, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψιν την εναρμόνιση με την ισχύουσα νομοθεσία. Ο νεογνολόγος θα πρέπει να λειτουργεί με στόχο το βέλτιστο συμφέρον του νεογνού, με γνώμονα πάντα την αξιοπρέπεια και την ποιότητα της μελλοντικής ποιότητας ζωής αυτού. Η απόφαση για εντατική και συνεχή υποστήριξη σοβαρά πασχόντων νεογνών στα όρια της βιωσιμότητας, εγείρουν μείζονα ηθικά και ιατρονομικά θέματα. Μέχρι σήμερα, για συγκεκριμένες κατηγορίες νεογνών, στα οποία παρέχεται εντατική νοσηλεία, η διεθνής επιδημιολογική εικόνα παραμένει μη ενθαρρυντική.
Σκοπός της μεταπτυχιακής αυτής εργασίας είναι η ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, μέσω αναζήτησης σε διεθνείς βάσεις δεδομένων, η καταγραφή των ηθικών διλημμάτων που προκύπτουν από τη διαχείριση των βαρέως πασχόντων νεογνών ή των νεογνών στα όρια της βιωσιμότητας, αλλά και οι πιθανοί τρόποι βέλτιστης διαχείρισης των ηθικών αυτών ζητημάτων. Σημαντική είναι η ανάδειξη του ευρύτερου ηθικού διλήμματος, είτε της διατήρησης της ανθρώπινης ζωής ανεξαρτήτως συνεπειών, με κάθε κόστος μέσω της εντατικής εφαρμογής υποστηρικτικών για τη ζωή μέσων, είτε του καθορισμού ορίων στην παροχή παρεμβατικών για τη ζωή φαρμάκων και τεχνικών, αναμένοντας τη φυσική, χωρίς παρεμβάσεις, εξέλιξη της πορείας νόσου του νεογέννητου. Η ύπαρξη αντικρουόμενων απόψεων για την παράταση ή όχι της ζωής με οποιοδήποτε κόστος, εγείρει σοβαρά βιοηθικά ζητήματα με νομικές προεκτάσεις. Η συμμετοχή των νεογνολόγων, αλλά και των γονέων, στις αποφάσεις διαχείρισης των βαρέως πασχόντων νεογνών είναι απαραίτητη, αλλά εξαρτάται και από τις ηθικές και προσωπικές αρχές του καθενός. Επίσης υπαρκτή είναι η σημαντική διαφοροποίηση των ιατρικών πρακτικών στο σημαντικό αυτό θέμα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, ιδιαιτέρα σε χώρες όπως η Κύπρος, χωρίς θεσμοθετημένο νομικό πλαίσιο που να αφορά τη λήψη αποφάσεων κατά την άσκηση της εντατικής νοσηλείας νεογνών σε οριακές καταστάσεις.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές.
2023-12-01T00:00:00ZΨυχο-Φαρμακευτική ενίσχυση επαγγελματιών υγείας: Ηθικοί προβληματισμοί.
http://hdl.handle.net/11128/5708
Ψυχο-Φαρμακευτική ενίσχυση επαγγελματιών υγείας: Ηθικοί προβληματισμοί.
Παπαγεωργίου, Χριστίνα
Η ψυχο-φαρμακευτική ενίσχυση των επαγγελματιών υγείας αποτελεί ένα τομέα που δύναται να εγείρει πολλούς ηθικούς προβληματισμούς εξαιτίας της πολυπλοκότητας και της ιδιαιτερότητας του ρόλου που έχει η εν λόγω πληθυσμιακή ομάδα. Η ψυχο-φαρμακευτική ενίσχυση αποτελεί ένα φαινόμενο που παρατηρείται και υιοθετείται εδώ και κάποιες δεκαετίες σε διαφορετικές ομάδες πληθυσμού (όπως μαθητές, φοιτητές, πιλότους, στρατιωτικούς, κ.α.). Παρόλα αυτά ελάχιστες έρευνες έχουν ασχοληθεί με την σημαντικότητα και την περιπλοκότητα του φαινομένου σε σχέση με τους επαγγελματίες υγείας. Οι επαγγελματίες υγείας για να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στον πολυδιάστατο ρόλο τους και να διασφαλίσουν την ευημερία και την ασφάλεια των ασθενών τους, οφείλουν πρώτα να προστατεύσουν τη δική τους ψυχική υγεία. Μέσα από την ανάλυση των βιβλιογραφικών πηγών, η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή προσπαθεί να αναδείξει και να μελετήσει την έκταση που έχει το φαινόμενο αυτό στον τομέα της υγείας, τους παράγοντες που ωθούν τους επαγγελματίες υγείας στην υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών, καθώς και τους ηθικούς προβληματισμούς που εγείρονται σε σχέση με την ψυχο-φαρμακευτική ενίσχυση των επαγγελματιών υγείας. Θα μπορούσε η ψυχο-φαρμακευτική ενίσχυση να αποτελέσει μία χρήσιμη και ευεργετική πρακτική που θα προσδίδει σταθερή και ψηλή απόδοση στην εργασία των επαγγελματιών υγείας; Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι, τα ηθικά διλήμματα και οι πιθανές ρυθμίσεις σε σχέση με την ψυχο-φαρμακευτική ενίσχυση;
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές.
2023-05-01T00:00:00ZΠροσυμπτωματικός γενετικός έλεγχος για τη νόσο Alzheimer με όψιμη έναρξη: Μια ηθική προσέγγιση
http://hdl.handle.net/11128/5707
Προσυμπτωματικός γενετικός έλεγχος για τη νόσο Alzheimer με όψιμη έναρξη: Μια ηθική προσέγγιση
Teichmann, Birgit
Ο όρος «άνοια» αναφέρεται σε μια κλινική εικόνα κατά την οποία υπάρχει μια σοβαρή έκπτωση διαφόρων γνωστικών λειτουργιών και καθημερινών δεξιοτήτων οδηγώντας τελικά στην απώλειά τους, όπου τα πάσχοντα άτομα δεν μπορούν πλέον να ζήσουν μια ανεξάρτητη ζωή. Τα αίτια της άνοιας μπορεί να είναι ποικίλα, όπως και η κληρονομικότητα, που κυμαίνεται από τη μεντελική κληρονομικότητα που παρατηρείται στη νόσο Huntington έως τα γονίδια ευαισθησίας - όπως το APOE ε4 στην άνοια Alzheimer όψιμης έναρξης - που μπορούν να υποδείξουν μόνο μια πιθανότητα κινδύνου, η οποία συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Χωρίς αποδεδειγμένο μέτρο πρόληψης και θεραπείας, η τάση προς τον προ-συμπτωματικό έλεγχο έχει προκαλέσει έντονη ηθική και κοινωνιολογική κριτική. Οι πληροφορίες πρόβλεψης μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά ηθικά προβλήματα σε ατομικό επίπεδο (ψυχολογική δυσφορία, έως και αυτοκτονία για προληπτικούς λογούς), στο πλαίσιο της οικογένειας (διλήμματα αποκάλυψης μεταξύ ιδιωτικότητας, προστασίας και οικογενειακών ευθυνών), καθώς και σε κοινωνικό επίπεδο (στιγματισμός). Προϋπόθεση για τη γενετική εξέταση είναι η συγκατάθεση μετά από ενημέρωση, η οποία συνεπάγεται αυτόνομη απόφαση. Σύμφωνα με τη θεωρία των Beauchamps και Childress, η προϋπόθεση για μια αυτόνομη πράξη είναι α) η πρόθεση, β) η κατανόηση και γ) να είναι μη ελεγχόμενη από άλλους. Δεδομένου ότι ο προσδιορισμός του κινδύνου για τα γονίδια ευαισθησίας δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί ακόμη και από τους ειδικούς - επειδή η ανάπτυξη μιας νόσου επηρεάζεται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, η πιθανότητα εξασφάλισης της δεύτερης προϋπόθεσης - της κατανόησης - είναι μάλλον χαμηλή. Λόγω της συμβίωσης των ατόμων σε οικογένειες και άλλες κοινωνικές σχέσεις, καθώς και του γεγονότος ότι ο προγνωστικός έλεγχος αποκαλύπτει πληροφορίες όχι μόνο για το άτομο, αλλά και για τους συγγενείς εξ αίματος, είναι δύσκολη η τήρηση της τρίτης προϋπόθεσης, του μη ελεγχόμενου. Η απόφαση υπέρ ή κατά μιας γενετικής εξέτασης μπορεί επομένως να επηρεάζεται τόσο από το καθήκον προς τους συγγενείς, όσο και από το καθήκον προς την κοινωνία. Αυτό όμως επηρεάζει άμεσα το «δικαίωμα άγνοιας», το οποίο είναι κατοχυρωμένο τόσο στο ευρωπαϊκό, όσο και στο εθνικό δίκαιο και μπορεί να χαρακτηριστεί από ηθικής άποψης ως ορθή -σε αντίθεση με την καντιανή- προοπτική τουλάχιστον, εφόσον κανείς άλλος «να μην βλάπτεται» από την πράξη της άγνοιας - κάτι που μπορεί να υποτεθεί στην περίπτωση της προσυμπτωματικής γενετικής εξέτασης για την APOE ε4 λόγω της αβεβαιότητας στην πρόβλεψή της.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές.
2023-05-01T00:00:00Z