Χρήση εναλλακτικών μετρήσεων για την εκτίμηση της επιρροής της έρευνας: Ανάλυση των δημοσιεύσεων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου

H παρούσα διατριβή μελετά το αναπτυσσόμενο πεδίο έρευνας των εναλλακτικών μετρήσεων “altmetrics” και την συνεισφορά τους στο υφιστάμενο σύστημα επιστημονικής επικοινωνίας. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει την επιρροή των επιστημονικών δημοσιεύσεων στα κοινωνικά μέσα. Ειδικότερα αναλύονται οι επιστημονικές δημοσιεύσεις του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου στα κοινωνικά μέσα.
Για τη συλλογή δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η βιβλιογραφική βάση δεδομένων Scopus και το εργαλείο PlumX Metrics. Συνολικά έγινε εξαγωγή 1.044 δημοσιεύσεων από ερευνητές που είχαν ως αναφορά (affiliation) το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου για τις χρονιές 2015-2017.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι υπάρχει χαμηλή παρουσία των επιστημονικών δημοσιεύσεων στα κοινωνικά μέσα με ποσοστό 27%. Το κοινωνικό μέσο από όπου προέρχονται οι περισσότερες αναφορές σε επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι το Facebook (περιλαμβάνει likes, shares, comments) με ποσοστό 72%, ακολουθεί το Twitter με 28%. Επίσης στην κατηγορία “καταγραφή” παρατηρείται αυξημένη ανάγνωση των επιστημονικών δημοσιεύσεων μέσω του εργαλείου διαχείρισης αναφορών Mendeley με ποσοστό 71% ακολούθως το 29% των επιστημονικών δημοσιεύσεων έχει εξαχθεί/αποθηκευτεί στη βάση δεδομένων EBSCO. Οι Εφαρμοσμένες Επιστήμες είναι ο κλάδος με τις περισσότερες δημοσιεύσεις στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και έχει την μεγαλύτερη παρουσία στις κατηγορίες “καταχώρηση” με ποσοστό 36% των δημοσιεύσεων να έχουν διαβαστεί/αποθηκευτεί μέσω Mendeley/EBSCO και με ποσοστό 23% στην κατηγορία “παραπομπές”. Η Ιατρική και οι Επιστήμες Υγείας έχουν την μεγαλύτερη παρουσία στα κοινωνικά μέσα με ποσοστό 9% και στη συνέχεια ακολουθούν οι Φυσικές Επιστήμες. Σχετικά με το είδος δημοσιεύσεων τα άρθρα έχουν την μεγαλύτερη παρουσία από τα άλλα είδη δημοσιεύσεων σε όλες τις κατηγορίες εναλλακτικών μετρήσεων.
Από την έρευνα προκύπτει ότι υπάρχει στατιστική σημαντική συσχέτιση μεταξύ των κοινωνικών μέσων και των παραπομπών (r=0.79, n=213 p<0.001). Επίσης υπάρχει εξαιρετικά δυνατή συσχέτιση μεταξύ των αναφορών που έχουν λάβει επιστημονικές δημοσιεύσεις στην Wikipedia και μεταξύ των παραπομπών (citations) (r=0.93, n=13 p<0.001).
Οι εναλλακτικές μετρήσεις μπορούν να παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες για την επιρροή της έρευνας στην επιστήμη και στην κοινωνία, οι οποίες δεν είναι εφικτό να συγκεντρωθούν μέσω των παραδοσιακών μετρήσεων. Για μελλοντικές έρευνες προτείνεται η διερεύνηση των διάφορων χαρακτηριστικών και σχέσεων μεταξύ του κοινού που αλληλοεπιδρά με τις επιστημονικές δημοσιεύσεις.