Συστηματική ανασκόπηση για την επίδραση της δωδεκάωρης νυκτερινής βάρδιας στους νοσηλευτές και τους ασθενείς

Εισαγωγή: Η λειτουργία των τμημάτων μίας νοσηλευτικής μονάδας για ένα εικοσιτετράωρο, επιβάλει τη συνεχή εργασία από το προσωπικό της. Για να παρέχει συνεχή στελέχωση και νοσηλεία στους ασθενείς, το προσωπικό εργάζεται με σύστημα βάρδιας. Πολλοί είναι οι λόγοι που προκαλούν τις δυσμενείς καταστάσεις και δυσλειτουργίες στα τμήματα νοσηλείας λόγω της επίδρασης του συστήματος βάρδιας. Το σύστημα βάρδιας που εφαρμόζεται στα κυπριακά νοσηλευτήρια θεωρείται κυκλικό αφού η πρωινή, η απογευματινή και η νυκτερινή βάρδια είναι διαδοχικές μεταξύ τους. Η νυκτερινή βάρδια έχει καταστεί αντικείμενο μελέτης για πολλούς ερευνητές ανά το παγκόσμιο, λόγω της μεγάλης διάρκειάς της αλλά και τις δυσκολίες και τα προβλήματα που προκαλεί σε νοσηλευτές και ασθενείς. Οπότε, η νυκτερινή βάρδια κατά την οποία εργάζονται οι νοσηλευτές χρίζει περαιτέρω έρευνας και μελέτης για να υπάρξουν αλλαγές, όπου θα αυξάνουν το κλίμα ασφάλειας των ασθενών αλλά και να βελτιώνουν την κοινωνική ζωή των νοσηλευτών.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι η διερεύνηση της επίδρασης της δωδεκάωρης νυκτερινής βάρδιας στους νοσηλευτές και ασθενείς.
Υλικό και μέθοδος: Το υλικό αποτέλεσαν τα ερευνητικά άρθρα που εντοπίστηκαν σε βάσεις δεδομένων GOOGLE SCHOLAR, MEDLINE, PUBMED, ΙΑΤΡΟΤΕΚ και CINAHL με λέξεις κλειδιά: nurses, shift work, night shift, patient safety, napping, risk, quality care. Η αναζήτηση κατέληξε σε 12 πλήρη άρθρα από το 2000 – 2015.
Αποτελέσματα: Μέσα από την παρούσα συστηματική ανασκόπηση για την επίδραση της δωδεκάωρης νυκτερινής βάρδια φαίνεται να προκύπτουν σημαντικά αποτελέσματα που αφορούν την υγεία και την ασφάλεια των νοσηλευτών και των ασθενών. Ακόμη, υπάρχουν πολλά θέματα που χρίζουν περεταίρω διερεύνησης από τη διοίκηση, ώστε να γίνει εφαρμογή νέων στρατηγικών και τεχνικών με αποτέλεσμα να αυξηθεί η απόδοση και η αποτελεσματικότητα των μονάδων νοσηλείας. Φαίνεται πως η νυκτερινή εργασία επηρεάζει την προσωπική ζωή των νοσηλευτών και την ευημερία τους καθώς οι περισσότεροι εμφανίζουν σημάδια επαγγελματικής εξουθένωσης, δεν είναι ικανοποιημένοι από το ωράριο της πολύωρης νυκτερινής εργασίας και εκφράζουν την επιθυμία για αλλαγή. Οι ασθενείς λόγω του συστήματος βάρδιας και συγκεκριμένα της νυκτερινής βάρδιας των νοσηλευτών, φαίνεται να επηρεάζονται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό. Επηρεάζεται τόσο η υγεία τους όσο και η ασφάλεια τους αφού έχει βρεθεί ότι κατά τη διάρκεια της δωδεκάωρης νυκτερινής βάρδιας των νοσηλευτών υπάρχει 50% περισσότερη πιθανότητα να γίνουν λάθη στη φροντίδα και τη νοσηλεία των ασθενών. Τα λάθη αυξάνονται ακόμη περισσότερο όταν οι νοσηλευτές εργάζονται σε κυκλικό
iii
σύστημα με νυκτερινές βάρδιες. Μέσα από τα προβλήματα και τα σοβαρά λάθη που γίνονται στις μονάδες νοσηλείας, κατά μεγάλο βαθμό, η τελική ευθύνη φαίνεται να αναλογεί στη διοίκηση και στα οργανωτικά στελέχη. Οι διοικήσεις μέσα από τις αλλαγές και την εφαρμογή νέων σχεδιασμών και τεχνικών θα μπορούσαν να αυξήσουν το κλίμα ασφάλειας και να προάγουν τη υγεία των ασθενών και των νοσηλευτών. Οι μονάδες νοσηλείας και γενικά το σύστημα βάρδιας που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, φαίνεται να χρειάζεται αλλαγές που να αυξάνουν την απόδοση και την αποτελεσματικότητα των μονάδων υγείας.
Συμπεράσματα: Η παροχή ποιοτικής φροντίδας-υγείας στους ασθενείς και η παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος νοσηλείας είναι ευθύνη των νοσηλευτών. Αλλά και η παροχή ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος που να προστατεύει την υγεία και τον επαγγελματισμό των νοσηλευτών είναι ευθύνη των ατόμων που ασκούν διοικητικά καθήκοντα σε κάθε μονάδα νοσηλείας. Όπως φαίνεται για να υπάρξει ομαλή λειτουργία κατά τη νυκτερινή βάρδια των νοσηλευτών πρέπει να γίνει συνεργασία τόσο από τους υφιστάμενους όσο και από τα διοικητικά στελέχη. Η συνεργασία αυτή πρέπει να έχει ως στόχο να υπάρξουν νέες πρακτικές και αλλαγές στα υφιστάμενα προγράμματα εργασίας και συστήματα βάρδιας που να στοχεύουν στην ομαλή λειτουργία ενός νοσοκομείου. Υπάρχουν προβλήματα που αποδεικνύεται μέσα από έρευνες πως χρίζουν περεταίρω μελέτης για την αντιμετώπιση τους.